Programma 10 Bedrijfsvoering en inkomsten

Met overhead bedoelen we alle activiteiten/functies die nodig zijn om de dienstverlening aan inwoners en ondernemers mogelijk te maken.
De activiteiten uit programma 10 zijn nodig om de activiteiten van de programma's 1 tot en met 9 te kunnen uitvoeren.

Werken aan een toekomstbestendige organisatie                                                                                                                                                                                                                                                                    We willen onze jonge organisatie stevig positioneren, zowel voor nu als voor de toekomst. Daarbij houden we voortdurend oog voor maatschappelijke ontwikkelingen, zoals veranderingen op de arbeidsmarkt, de voortgaande digitalisering en de druk op onze financiën.

Deze ontwikkelingen vragen ook om een veranderende rol van de overheid. Als gemeente transformeren we naar een faciliterende, stimulerende en innovatieve organisatie, die het voorzieningenniveau op peil houdt voor een gemeenschap die steeds meer zelfredzaam is. We ondersteunen initiatieven waarbij inwoners elkaar helpen, verantwoordelijkheid nemen, naar elkaar omzien en zoveel mogelijk de regie over hun eigen leven behouden.

In die ontwikkeling zijn we in de toekomst steeds meer een partner in plaats van een verzorger. Handelen vanuit vertrouwen, en niet vanuit controle, is daarbij een belangrijke randvoorwaarde.

Een aantrekkelijke organisatie om in te werken                                                                                                                                                                                                                                                                          De arbeidsmarkt staat onder grote druk. De instroom van nieuwe arbeidskrachten blijft beperkt, terwijl de uitstroom door vergrijzing hoog is. Dit vraagt om gerichte aandacht voor het aantrekken, ontwikkelen en behouden van talent.

De jongste generaties medewerkers (zoals generatie Z) hebben een andere kijk op werk. Zij hechten meer waarde aan flexibiliteit, zingeving en ontwikkelmogelijkheden. Dit vraagt om een eigentijdse aanpak van werving, werkcultuur en arbeidsvoorwaarden.

Daarnaast verandert ook de rol van gemeenten in de samenleving. Dat betekent dat we onze manier van werken voortdurend aanpassen: meer samenwerken, innovatiever en digitaler. Voor onze huidige én toekomstige medewerkers ligt hier een uitdaging, maar ook een kans om samen te bouwen aan een wendbare en toekomstbestendige organisatie.

Een blijvend financieel gezonde gemeente 
De exploitatie van de gemeente Maashorst is de afgelopen jaren solide geweest. De weerstandscapaciteit is goed en de weerstandsratio hoog (zie ook de paragraaf Weerstandsvermogen en risicobeheersing). Dit is mede het resultaat van een zorgvuldig financieel beleid. Dankzij het project ‘Sluitend maken van de begroting’ en extra inkomsten vanuit de meicirculaire 2025 is de exploitatie structureel sluitend. Daarmee ligt er een solide uitgangspositie voor de nieuwe bestuursperiode na de raadsverkiezingen van maart 2026.

De financiering door het Rijk blijft een belangrijk aandachtspunt. Regelmatig wisselende besluiten maken het lastig om hierop te vertrouwen. Bovendien staat vast dat het Rijk in de komende regeerperiode zelf voor aanzienlijke financiële uitdagingen staat, zoals extra uitgaven voor defensie en infrastructuur. Ook mondiale ontwikkelingen, zoals oorlogen en de gevolgen van handelsakkoorden, hebben invloed op de financiële positie van het Rijk en daarmee op die van gemeenten.

Voorzichtigheid en het voortzetten van een solide financieel beleid blijven daarom essentiële uitgangspunten voor de begroting 2026 en de jaren daarna.

Een veilige en moderne informatievoorziening
Informatietechnologie  ontwikkelt zich razendsnel. Steeds meer applicaties zijn beschikbaar als dienst en nieuwe technieken helpen ons de bedrijfsvoering en dienstverlening te verbeteren. Ontwikkelingen als kunstmatige intelligentie (AI) en robotisering bieden kansen om  de bedrijfsvoering en dienstverlening te verbeteren. Daarmee krijgen inwoners meer mogelijkheden om zelf zaken te regelen en kunnen medewerkers zich richten op persoonlijk contact daar waar dit de meeste waarde heeft.

Nieuwe technologie brengt ook nieuwe gevaren met zich mee. Mondiale en technologische ontwikkelingen vragen steeds sterkere maatregelen van informatie- en IT-beveiliging. Bedreigingen zoals hacking, online profilering en spionage nemen in omvang en complexiteit toe. Naar verwachting treedt in 2026 de NIS2-richtlijn (Europese cybersecuritywetgeving) in werking en gaat de BIO 2.0 gelden als normenkader. 

De Wet open overheid (Woo) vraagt van overheden dat zij transparanter zijn in hun informatievoorziening richting de samenleving. Het borgen van de Woo binnen onze organisatie is daarom een belangrijk speerpunt voor 2026.

Treasury is het sturen en beheersen van, het verantwoording afleggen over en het toezicht houden op de financiële geldstromen, de financiële positie en de hieraan verbonden risico’s. 
De gemeente Maashorst wil financieel gezond zijn. Eventuele tegenvallers kunnen we opvangen. Zorgvuldig met gemeenschapsgeld omgaan, staat hierbij voorop. We zijn ambitieus en we zetten onze financiën maximaal in om onze ambities te realiseren. Wanneer er meer capaciteit nodig is, zijn we bereid daarin te investeren. 
De inkomsten en uitgaven zijn in evenwicht. Uitgangspunt is dat de gemeentelijke producten en de afvalstoffenheffing kostendekkend zijn. 

Financieel beleid 
Een gezond financieel beleid van de gemeente is gebaseerd op drie pijlers: structurele dekking, goed uitgewerkt risicomanagement met een weerstandscapaciteit passend bij de gemeente en financiering. 

Aanscherping financieel kader

Gezien de verslechterde financiële vooruitzichten de komende jaren, hebben we besloten om scherp aan de wind te zeilen. Dit wil zeggen dat we terughoudend zijn met nieuwe plannen en stevig sturen op ons uitgavenpatroon. Het uitgangspunt bij de Programmabegroting 2025-2028, een strakker financieel kader waarin geen ruimte is voor nieuw beleid dat extra geld kost, is ook in deze programmabegroting van toepassing. Het principe 'nieuw voor oud' is leidend. Dat wil zeggen dat we nieuwe plannen of initiatieven alleen in gang zetten als ze in plaats komen van bestaande plannen of als we ze binnen bestaande taakvelden en -budgetten kunnen opvangen. Uitzondering hierop zijn wettelijke verplichtingen en de risicoposten die al in de vorige programmabegroting zijn opgenomen.

Beoordeling financiële positie 
Gemeenten zijn verplicht om een aantal financiële kengetallen te presenteren. De kengetallen geven gezamenlijk op eenvoudige wijze inzicht over de financiële positie van de gemeente.
Wij hanteren de signaleringswaarden, zoals die in de stresstest voor 100.000+ gemeenten zijn opgenomen. In de tabel hieronder is te zien welke waarden bij welke categorie (A, B of C) behoren. Categorie A is het minst risicovol en categorie C het meest risicovol. Om ons huidige financiële beleid voort te zetten, ambiëren we categorie A en accepteren we categorie B. 
We rapporteren over deze financiële kengetallen in zowel de Programmabegroting (prognose) als de Programmarekening (realisatie). 
Bij de integrale afweging van middelen bij de Programmabegroting 2026, worden de gevolgen voor de financiële kengetallen zoveel als mogelijk vooraf in beeld gebracht. Op die manier zijn alle pijlers van ons financieel beleid (structurele dekking, goed uitgewerkt risicomanagement met een weerstandscapaciteit passend bij de gemeente en financiering) betrokken bij de integrale afweging. Maar nog belangrijker is, dat we op deze manier in staat zijn om daar op te sturen.

In de paragraaf weerstandsvermogen en risicobeheersing zijn de financiële kengetallen opgenomen. 

Naast de algemene uitkering vanuit het Rijk haalt de gemeente Maashorst een deel van de inkomsten uit de gemeentelijke belastingen en heffingen. Met name de onroerendzaakbelasting (OZB) is belangrijk. Deze inkomsten uit belastingen en heffingen zijn onderdeel van het gemeentelijk beleid en daarin kunnen keuzes gemaakt worden. 
Er zijn twee soorten gemeentelijke belastinginkomsten: 
•    Belastingen: bijvoorbeeld onroerende zaakbelasting (OZB), toeristenbelasting en parkeerbelasting. De opbrengst daarvan gaat naar de gemeente. De gemeente bepaalt zelf waarvoor ze de opbrengst gebruikt.
•    Heffingen: dit zijn rechten, tarieven en leges. Bijvoorbeeld rioolheffing of de kosten voor een paspoort. De gemeente kan hier alleen de totale kosten vergoed krijgen die ze gemaakt heeft.  Met andere woorden: de totale opbrengst van deze heffingen mag niet meer zijn dan de totale kosten die we ervoor moeten maken. 

We streven naar een zo hoog mogelijk voorzieningenniveau tegen zo laag mogelijke kosten voor onze inwoners. Door jarenlang de OZB alleen te indexeren, staan we landelijk gezien onderaan de lijsten met lastendruk voor onze inwoners. Met het oog op stijgende prijzen voor onze voorzieningen en de financiële onzekerheden de komende jaren, is middels vaststelling van de programmabegroting 2025 besloten om de OZB in 2025 met 10% te verhogen en  aanvullend in 2026 met 2%. Daarnaast worden conform de financieel technische uitgangspunten uit deze programmabegroting alle tarieven met 2,2% indexering verhoogd. 

Op het gebied van belastingen is verder in de kadernota 2026 besloten om de parkeeropbrengsten centrum te indexeren middels een groeimodel en gaan we in overleg met het centrummanagement over de tijden waarbinnen betaald geparkeerd wordt. Dit met als doel om uiteindelijk op de jaarschijf 2029 een aanvullende inkomst te generen van € 1.463.000.

Daarnaast worden de tarieven toeristenbelasting verhoogd. In de gemeente Maashorst willen we tarieven hanteren die in lijn zijn met de buurgemeenten. En dit zorgt ook voor een eerlijkere verdeling van de belastingdruk voor onze inwoners. Om de impact van de herijking te spreiden gebeurt dat via ingroeimodel. Om ondernemers de tijd te geven hierop te anticiperen voeren we de tariefstijging pas per 2027 in. Via het ingroeimodel is de stijging ten opzichte van de huidige situatie een verhoging in 2027 van 17% tot een verhoging van 50% in 2029.

De belastingsamenwerking Oost-Brabant onderzoekt de mogelijkheden van uitbreiding (schaalvergroting) met gemeenten en/of waterschappen. De belangrijkste redenen zijn kostenbesparing en behoud van kwaliteit van de belastingheffing.

Met betrekking tot leges (bedragen die in rekening worden gebracht door de gemeente voor geleverde diensten zoals een rijbewijs) worden de processen doorgelicht en kijken we of deze kostendekkend zijn. 

Gemeenten ontvangen een financiële bijdrage van de Rijksoverheid uit het Gemeentefonds (= de algemene uitkering). Hiermee kunnen we een deel van onze uitgaven financieren. We mogen zelf bepalen waar we dit geld aan besteden. Het college van burgemeester en wethouders en uiteindelijk de gemeenteraad zijn verantwoordelijk voor de keuzes en verantwoording. Hoeveel geld we precies uit het Gemeentefonds krijgen, hangt af van gemeentelijke kenmerken en belastingcapaciteit (= hoeveel belasting een gemeente jaarlijks kan innen). De Rijksoverheid kijkt bij de verdeling van het Gemeentefonds onder meer naar: 
•    aantal inwoners
•    aantal jongeren
•    aantal uitkeringsgerechtigden 
•    oppervlakte van de gemeente
•    grootte van de watergebieden. 
 
Deze kenmerken heten maatstaven. Er zijn veel verschillende maatstaven. Elke maatstaf heeft een bedrag voor elke 'eenheid’. De gemeente krijgt dus geld voor iedere inwoner, iedere jongere, enzovoort.  

Het aantal maatstaven is de afgelopen jaren sterk teruggelopen. Het idee hierachter was om fluctuaties te voorkomen. In de praktijk blijkt nu echter dat de impact van wijzigingen op de maatstaven juist groter is. 

Jaarlijks verschijnen er drie circulaires (= nieuwsbrieven) vanuit het Rijk. De meicirculaire geeft de vertaling van de Voorjaarsnota van de Rijksoverheid. De septembercirculaire is de vertaling van de Miljoenennota (de Rijksbegroting). En de decembercirculaire rondt het uitkeringsjaar zoveel mogelijk af.

Met de Raadsinformatiebrief 52415/2025 van 24 juni 2025 hebben we de raad geïnformeerd over de uitkomsten van de meicirculaire 2025. De gevolgen van deze meicirculaire zijn verwerkt in de Programmabegroting 2026-2029.

Samengevat;

• De algemene uitkering van het Rijk voor Maashorst stijgt vanaf 2026 sterk, met een bruto voordeel van ruim € 9,5 miljoen per jaar.
• Door deze hogere uitkering worden de saldi van de begroting aanzienlijk verbeterd. 
• Tegelijkertijd blijven we voorzichtig waarbij de extra ruimte deels wordt gereserveerd voor onzekerheden, zoals toekomstige kosten binnen het sociaal domein, inflatiecorrecties en de ontwikkeling van gemeenschappelijke regelingen. 
• Vanaf 2028  geldt een korting op het gemeentefonds vanwege een voorgenomen eigen bijdrage in de jeugdzorg. Zolang de wetgeving hierover ontbreekt, mag deze budgettair neutraal worden verwerkt (advies van de Provincie Noord-Brabant).