Paragraaf onderhoud kapitaalgoederen

Kapitaalgoederen vormen de fysieke pijlers voor tal van beleidsdoelen zoals mobiliteit, leefbaarheid, omgevingskwaliteit en economie. Concreet bestaan de kapitaalgoederen uit onder meer wegen, groene en recreatieve voorzieningen, openbare verlichting, civiele kunstwerken, riolering en water, gebouwen en sport- en speelvelden. Het is een gemeentelijke kerntaak om deze goederen op een gewenst niveau te hebben en te houden.

Daarnaast vormt de verbetering en transformatie van deze kapitaalgoederen de komende decennia een onlosmakelijke rol bij tal van transities op het gebied van duurzaamheid en toekomstbestendigheid.

De instandhouding van de kapitaalgoederen wordt aan de hand van een viertal elementen uitgevoerd, namelijk kwaliteit, integraliteit, risico en omgevingsbewust.

• Kwaliteit: Met beeldkwaliteiten en schouwen, het ontwikkelen en opstellen van beeldbestekken, rapportagemodellen en de gewenste kwaliteit vertalen naar de verschillende uitvoeringsprogramma’s. Via inspecties en schouwrondes controleren we of het gekozen kwaliteitsniveau ook daadwerkelijk wordt gehaald.
• Integraliteit: Het onderhoud aan onze kapitaalgoederen wordt zoveel als mogelijk integraal opgepakt. Het onderhoud aan de riolering is hierbij leidend. Concreet betekent dit dat bij een onderhoudsplan aan de riolering ook de rijbaan, het trottoir en de groenvoorziening worden meegenomen als dit noodzakelijk is. Ook vindt er afstemming plaats met werkzaamheden van nutsbedrijven en ontwikkelaars.
• Risico: In de uitvoeringsprogrammering staat het risico steeds meer centraal. De toepassing van het element risico zorgt voor een constante (her)prioritering. Zo zetten we de beschikbare middelen daar in waar ze het meest effectief zijn. Hogere risiconiveaus worden daardoor verlaagd. Jaarlijks worden wegen en civieltechnische kunstwerken geschouwd en iedere 2 jaar worden de wegen conform de richtlijnen geïnspecteerd en de civieltechnische kunstwerken worden iedere 5 jaar geïnspecteerd. De riolering wordt volgens een vastgestelde cyclus geïnspecteerd waarbij aan het eind van de cyclus het gehele rioolstelsel een keer is geïnspecteerd. Jaarlijks wordt met alle disciplines in de openbare ruimte de meerjarenplanning opgesteld. Hierin worden projecten indien nodig geherprioriteerd, opgevoerd of afgevoerd. 
• Omgevingsbewust: Niet alleen bij de inrichting maar ook bij het onderhoud van de openbare ruimte zijn verschillende partijen betrokken die op diverse manieren hun inbreng kunnen leveren. Onze onderhoudsplannen bespreken we met onze inwoners. Tijdens de uitvoering worden bewoners actief benaderd met informatie door de gemeente (omgevingsmanagement). Vragen of klachten worden zoveel mogelijk besproken in een persoonlijk gesprek.

Onderhoud is nodig om kapitaalvernietiging te voorkomen. In de gemeente Maashorst loopt groot onderhoud volgens planning. In deze paragraaf is de belangrijkste informatie over de kapitaalgoederen opgenomen en geeft inzicht in het beleidskader, het onderhoudsprogramma, de meerjarenplanning en de daaruit voortvloeiende financiële consequenties. In de paragraaf is geen rekening gehouden met rehabilitatie en vervanging van kapitaalgoederen. Deze investeringen worden geactiveerd en afgeschreven en zijn opgenomen in het meerjaren investeringsprogramma 2026-2029.

Voor het opstellen van de paragraaf onderhoud kapitaalgoederen zijn een aantal uitgangspunten gehanteerd. De vastgestelde beleidskaders worden gehanteerd.

De voorziening wegen is ingesteld met als doel te voorzien in de dekking voor het groot onderhoud aan het wegen areaal binnen de gemeente Maashorst. In het vastgestelde beleidsplan Wegen 2024-2027 is onder andere aandacht besteed aan integraliteit en risico gestuurd beheer (assetmanagement). In het beleidsplan zijn de hoogte van de jaarlijkse dotatie in de voorzieningen bepaald. De hoogte van de dotatie is gebaseerd op de gewenste kwaliteitsniveau, areaal, beheerstrategie en onderhoudsstaat. In de berekeningen van de stortingen is geen rekening gehouden met areaaluitbreiding, maar daar zal naar verwachting geen onderhoud benodigd zijn, omdat het om nieuwe wegen gaat. In de berekeningen is ook geen rekening gehouden met indexatie. Deze wordt ieder jaar aan de hand van CBS-cijfers bepaald en met de afwijkingenrapportage als aanvulling op het budget aangevraagd. Iedere 2 jaar wordt conform het principe van rationeel wegbeheer het gehele areaal geïnspecteerd. De resultaten worden verwerkt in het onderhoudsprogramma en de meerjarenplanning.

• Kwaliteitsniveau B (CROW) (binnen bebouwde kom) en C (buiten bebouwde kom)
• In 2026 wordt klein en groot onderhoud aan de wegen uitgevoerd. Welke wegen dit zijn wordt nog nader bepaald aan de hand van inspecties. 

In oktober 2024 is het nieuwe beheer- en beleidsplan speelvelden door de Raad vastgesteld. Hierbij is opgenomen dat voor de instandhouding kapitaalgoed, naast de jaarlijkse exploitatie (klein onderhoud), alleen nog een beroep wordt gedaan op financiële middelen voor vervanging middels het meerjaren investerings programma (MIP). Derhalve is deze voorziening opgeheven.
 

In 2026 gaan we verder met uitvoering geven aan de in het MJOP geplande werkzaamheden en de verduurzamingswerkzaamheden.  

Ook gaan we verder met het opstellen van verduurzamingsplannen. Deze plannen worden toegevoegd aan het MJOP zodat er een DMJOP ontstaat: een Duurzaam MeerJaren OnderhoudsPlan.

Voor de aanvullende duurzaamheidsmaatregelen is in de kadernota 2025 een budget van € 600.000 per jaar opgenomen, vanaf 2026. Gedurende 2025 zijn we gestart om het complete uitvoeringsplan MJOP en uitvoeringsplan verduurzaming op elkaar af te stemmen en wordt gestart met de voorbereiding van de eerste projecten welke uitgevoerd worden in 2026. Daarvoor kiezen we de natuurlijke vervangingsmomenten uit het MJOP.   

De voorziening civiele kunstwerken (bruggen, fietstunnels, steigers etc.) is ingesteld met als doel te voorzien in de dekking voor het onderhoud aan het areaal van civieltechnische kunstwerken. In het vastgestelde beleidsprogramma Civieltechnische Kunstwerken 2024-2033 is de hoogte van de jaarlijkse dotatie in de voorzieningen bepaald.  De hoogte van de dotatie is gebaseerd op het gewenste kwaliteitsniveau, areaal, beheerstrategie en onderhoudsstaat. Iedere 2-5 jaar wordt conform het principe van beheer het gehele areaal geïnspecteerd. De resultaten worden verwerkt in het onderhoudsprogramma en de meerjarenplanning.

• Kwaliteitsniveau B
• Uitvoering 2026: In 2026 wordt klein en groot onderhoud aan de civiele kunstwerken uitgevoerd. 

Openbaar groen en recreatieve voorzieningen

Eind 2024 is het ‘Beheerplan openbaar groen en recreatieve voorzieningen 2025 – 2028’ vastgesteld. Hierbij is opgenomen dat voor de instandhouding kapitaalgoed, naast de jaarlijkse exploitatie (klein onderhoud), alleen nog een beroep wordt gedaan op financiële middelen voor vervanging middels het meerjaren investerings programma (MIP). Derhalve is de voorziening ten behoeve van groot onderhoud opgeheven.

Bossen

Het bosbeheer in Maashorst vindt plaats volgens het systeem van geïntegreerd bosbeheer, waarin ieder jaar een gebied wordt aangepakt. In totaal is het areaal bos van Maashorst verdeeld in zes werkblokken. 

• De bestemmingsreserve bossen heeft een egalisatiefunctie om het te kort en/of overschot in het lopende boekjaar op te vangen.
• Het groot en klein onderhoud is opgenomen in de exploitatie.

In de Wet milieubeheer en de Waterwet zijn de algemene verplichtingen op het gebied van milieu en water onderverdeeld in drie soorten zorgplichten: afvalwater, hemelwater en grondwater. Het kostendekkingsplan: Programma Omgevingswet Water & Riolering (POW&R)  2026 – 2029 staat gepland om in december in de raad te behandelen. Het betreft een nieuwe financiële doorrekening  voor de komende vier jaar. Het programma beschrijft de beheersmaatregelen aan het riool.  Afwegingen in vervanging en onderhoud worden gemaakt op basis van schadebeelden en restlevensduur. Het POW&R bevat ook een programma met maatregelen voor het omgaan met regenwater als onderdeel van klimaatadaptatie. Hiervoor zijn nieuwe investeringen opgenomen.  Er wordt op verschillende niveaus samengewerkt aan het onderwerp klimaatadaptatie, voornamelijk binnen de watersamenwerking As50+ en de Regio Noordoost-Brabant (RNOB). 

De voorziening riolering regelt alles wat nodig is voor de vervanging, verbetering en onderhoud van het riool volgens de drie zorgplichten. De kosten hiervan worden gedekt uit de riool- en waterzorgheffing, waarbij we ervan uitgaan dat de exploitatie binnen de geplande periode kostendekkend is. 

Programma onderhoud, vervanging en verbetering 2026:

• Kwaliteitsniveau: schadebeelden en restlevensduur gebaseerd op NEN 3399; 
• Vervanging van vuilwater riolering binnen integrale projecten: Schutboomstraat (Schaijk), Bloemenwijk fase 3 en Gruunsel (Uden);
• Aanleg hemelwatermaatregelen: Schutboomstraat (Schaijk),  Bloemenwijk fase 3, Sacramentsweg, Broekmorgen en Gruunsel (Uden)
• Relinen Paus Johanneslaan – Hooihofstraat (Uden).

De onderhoudsvoorziening openbare verlichting is ingesteld met als doel te voorzien in de dekking voor het onderhoud aan het verlichtingsareaal.  Hierin wordt opgenomen dat energie-onzuinige verlichting verder vervangen wordt door Led-verlichting welke gedimd kunnen worden.

• Kwaliteitsniveau conform CROW: A (centrum), B (hoofdinfrastructuur en woonwijken) en C (bedrijventerreinen, parken en buitengebied)
• Uitvoering 2026: Openbare verlichting wordt vaak separaat van integrale projecten uitgevoerd, doordat veel straten al voorzien zijn van nieuwe ledverlichting en niet hoeft worden aangepast. Vaak moet alleen naar de locatie van de verlichting gekeken worden en eventueel aangepast worden aan de nieuwe situatie. 

Doordat de afgelopen jaren veel armaturen voorzien zijn van led-verlichting is het areaal jong en is er alleen jaarlijks klein onderhoud nodig. Daarom is middels vaststelling van het nieuwe onderhoudsplan openbare verlichting 2024-2027 (december 2023) besloten om de voorziening groot onderhoud openbare verlichting op te heffen zodra alle lopende verplichtingen afgewikkeld zijn. Er is alleen nog maar sprake van klein onderhoud dat bekostigd wordt uit de exploitatie.