Programma 7 Volksgezondheid, milieu en duurzaamheid

Tot dit taakveld behoren maatregelen ter bescherming van de gezondheid van de bevolking als geheel, van specifieke risicogroepen, van jeugd en van ouderen: 

• het monitoren van de gezondheidssituatie
• uitvoering van preventieprogramma's, het vroegtijdige signaleren van specifieke stoornissen en gezondheidsbedreigende factoren
• uitvoering van programma's voor gezondheidsbevordering en maatregelen tegen bedreigingen van de gezondheid
• bestrijding van infectieziekten en aanbieden van vaccinaties
• het geven van voorlichting, advies en begeleiding
• het geven van prenatale voorlichting aan aanstaande ouders
• het bewaken van gezondheidsaspecten in bestuurlijke beslissingen
• het bevorderen van medisch milieukundige zorg
• het bevorderen van technische hygiëne zorg
• het bevorderen van psychosociale hulp bij rampen en ambulance
• het laten uitvoeren van het basistakenpakket jeugdgezondheidszorg 

Ruimte en gezondheid zijn historisch met elkaar verbonden. Voorheen ging het meer om het bestrijden van infectieziekten en bevorderen van hygiëne. Tegenwoordig ligt het accent op het stimuleren van gezond gedrag via onder meer de ruimtelijke inrichting; een goed ingerichte leefomgeving kan ziektelast beperken. 

We willen gezonde en vitale inwoners, omdat een slechte of minder goede gezondheid negatieve gevolgen heeft voor onze inwoners en hun netwerk. Het heeft effect op de ontwikkeling, de zelfredzaamheid, (arbeids-)participatie en het algemeen welbevinden van onze inwoners. Dit vermindert de kansen voor de toekomst. Vitale en gezonde inwoners kunnen meedoen, zijn zelfredzaam en doen minder vaak een beroep op professionals voor zorg en ondersteuning.

 
Samen met onze ketenpartners en in het bijzonder de GGD zetten we in op een gezonde leefstijl. Het bevorderen van gezondheid staat in al ons handelen voorop. Daarbij hebben we aandacht voor sociaaleconomische gezondheidsverschillen en richten we ons op de kwetsbaren in onze samenleving. Dit betekent een brede aanpak van onder meer bewegen en gezond gewicht, mentale weerbaarheid en aandacht voor middelengebruik (roken, alcohol- en drugsgebruik) en gok- en gameverslavingen. We werken wijkgericht, in de directe omgeving van de inwoners. We leggen de verbinding tussen medisch en sociaal domein en werken samen aan maatschappelijke opgaven. 

Uit het oogpunt van volksgezondheid en veiligheid zorgen wij voor de afvoer van stedelijk afvalwater en afvloeiend hemelwater en voor het grondwater. Als gemeente zijn wij verantwoordelijk voor: 

• inzameling en transport van huishoudelijk- en bedrijfsafvalwater
• inzameling, transport en verwerking van hemelwater
• voorkomen van grondwaterproblemen, onder meer door afvoer van overtollig grondwater
• bestrijding van verontreiniging van oppervlaktewater
• de baten van riool- en waterzorgheffing voor niet-woningen en voor woningen
• de kosten en invordering van de riool- en waterzorgheffing

In het Programma Omgevingswet Water & Riolering (POW&R) staat omschreven hoe we invulling geven aan de plicht die we hebben voor het zorgen voor het riool en de taken voor water.

Het klimaat verandert. Met als gevolg meer hitte, droogte en wateroverlast. In 2020 hebben we gekeken op welke plekken onze (woon)omgeving kwetsbaar is voor extreem weer. Het nationale Deltaprogramma Ruimtelijke Adaptatie (DPRA) verplicht gemeenten om elke zes jaar dit onderzoek naar kwetsbare plekken te doen. In 2025 starten we met een nieuwe ronde stresstesten, zoals we die onderzoeken noemen. De uitkomsten gebruiken we bij overleggen met de omgeving en belanghebbenden, in onze gemeente en in de regio. De klimaatmonitor is een hulpmiddel om kwetsbare plekken in kaart te brengen.  

Het inzamelen en laten verwerken en of recyclen van huishoudelijk afval is onderdeel van onze dienstverlening. We heffen voor deze dienstverlening afvalstoffenheffing. 

De wereldbevolking neemt toe en ook onze welvaart groeit. Voor onze materiële behoeften en de technologische ontwikkelingen doen we een steeds groter beroep op grondstoffen en materialen. Dat beroep is veel groter dan de planeet bieden kan. Als Europa zijn we daarin ook afhankelijkheid van andere landen en continenten en dat maakt ons extra kwetsbaar. Het dwingt ons tot actie. We moeten slimmer en efficiënter omgaan met grondstoffen en materialen. Het omschakelen naar een circulaire economie, waarbij sprake is van volledig hergebruik, helpt hierbij. 
Daarom werkt de Rijksoverheid samen met het bedrijfsleven en kennisinstituten om zuiniger en slimmer met grondstoffen om te gaan. Het doel: Nederland is volledig circulair in 2050.
 
Sinds 2019 wordt jaarlijks het Uitvoeringsprogramma Circulaire Economie gepubliceerd, waarin wordt aangegeven welke acties worden uitgevoerd om de transitie naar een circulaire economie te realiseren. 
Voor de gemeenten betekent dit meer, maar ook beter (kwalitatief) scheiden van huishoudelijk afval, recyclen, producten langer gebruiken, afval voorkomen en secundaire grondstoffen toepassen.

Tot onze gemeentelijke taken ter bescherming van het milieu en het realiseren van een duurzame leefomgeving behoren onder meer:

• (kwalitatieve) bescherming en sanering van de bodem
• bescherming van de atmosfeer
• beheersing van geluidhinder
• bescherming tegen straling
• verplaatsing van milieuhinderlijke bedrijven
• ongediertebestrijding
• Omgevingsdienst Brabant-Noord (ODBN)
• treffen van maatregelen om de effecten van klimaatverandering te beperken (klimaatadaptatie)
• werken volgens de principes van de circulaire economie
• uitvoering schone lucht akkoord
• regie voeren op de uitvoering van de energietransitie

We houden toezicht op bedrijfsactiviteiten en zorgen voor de inzameling van afval en afvalwater. Ook bij ruimtelijke ontwikkelingen krijgt milieu veel aandacht, bijvoorbeeld op het gebied van geluid, luchtkwaliteit, volksgezondheid in relatie tot veehouderijen, bodemkwaliteit, externe veiligheid (bijvoorbeeld transport en opslag gevaarlijke stoffen, straling door hoogspanningsmasten).

Transitie van het landelijk gebied
Gezondheid is een belangrijk thema in onze leefomgeving. Dit komt terug in de transitie van de landbouw, maar ook de omgevingsvisie. In deze visie zijn bodem en water leidende principes bij het vormgeven van ruimtelijke ontwikkelingen. Gerelateerd aan gezondheid zijn geluid en geluidbeleving belangrijke onderwerpen. Dit is bijvoorbeeld aan de orde langs autowegen, maar ook bij de vliegbewegingen rondom vliegbasis Volkel. 
Omdat het stikstofvraagstuk te groot is om als gemeente zelfstandig op te pakken, trekken we hierbij op met de regio, de provincie en het Rijk. We proberen daarbij optimaal gebruik te maken van de mogelijkheden die worden geboden. Zelf zorgen we ervoor dat het schone lucht-akkoord een vast onderdeel is van al onze beleidskeuzes.
Het is verder een gemeentelijke taak om te zorgen voor de opvang van zwerfdieren en bestrijding van ongedierte. Hierover hebben we afspraken gemaakt met partijen die hierin voorzien.

Duurzaamheid als uitgangspunt
De internationale Sustainable Development Goals (SDGs), ofwel duurzaamheidsdoelen, en het Nationaal Klimaatakkoord vormen minimaal de uitgangspunten voor het nieuwe duurzaamheidsprogramma van de gemeente Maashorst. Daarmee geven we een nieuwe, bredere invulling aan de duurzaamheidsagenda’s. De SDGs vormen in de opzet en de monitoring het vertrekpunt. Naast energie en warmte focussen we op thema’s als klimaatadaptatie, biodiversiteit, grondstoffen en materialen.

Woningen, bedrijven en vervoer moeten van een andere vorm van energie worden voorzien en we moeten veel van de energie zelf binnen onze gemeentegrenzen gaan produceren. Een grote opgave die gecombineerd moet worden met andere grote opgaven, zoals de adaptatie aan een ander klimaat, de transitie van het landelijk gebied, de herstructurering van woonwijken en bedrijfsterreinen en het versterken van de biodiversiteit. Een belangrijk aandachtspunt hierbij is dat we inwoners bij deze veranderingen betrekken en samen vorm en invulling aan deze opgaven geven.

Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO) wordt steeds belangrijker voor bedrijven, omdat opdrachtgevers hier steeds hogere eisen aan stellen. Ook Maashorst wil hieraan invulling geven en een goed voorbeeld zijn. Doordat de gevolgen van klimaatverandering een steeds grotere invloed krijgen op het dagelijks leven, treffen we maatregelen om de gevolgen zoveel mogelijk te beperken.
De invoering van de Omgevingswet in 2023 heeft een grote impact op de werkwijze, omdat alle nu nog separate milieuwetgeving daar één plek krijgt. In de Omgevingswet krijgen volksgezondheid, klimaat en milieu een prominentere rol bij ruimtelijke ontwikkelingen.

Tot dit taakveld behoren taken op het gebied van:

• lijkbezorging: begraven, herbegraven en opgraven op de begraafplaatsen in Schaijk en Uden
• asbezorging op de begraafplaatsen in Schaijk en Uden
• vergunningverlening opgravingen algemene begraafplaatsen en parochiebegraafplaatsen
• vergunningverlening grafbedekkingen en gedenkplaten urnen-nissen
• verloven tot lijkbezorging en verloven tot crematie
• lijkschouw (het vaststellen dat de betrokkene is overleden)
• baten begraafplaatsrechten
• baten afkoopsommen onderhoud

De laatste jaren neemt het begraven op traditionele begraafplaatsen af. De vraag naar crematies is nog altijd hoog en de behoefte aan natuur(lijker) begraven neemt toe. Dat geldt ook voor de wens om nabestaanden niet of minder te belasten met het onderhoud van de graven. 
Door het lagere aantal traditionele begrafenissen staat de gewenste kostendekkendheid van de gemeentelijke begraafplaats steeds meer onder druk.