Onderhoud kapitaalgoederen

Kapitaalgoederen vormen de fysieke pijlers voor tal van beleidsdoelen zoals mobiliteit, leefbaarheid, omgevingskwaliteit en economie. Concreet bestaan de kapitaalgoederen uit onder meer wegen, groenvoorzieningen en bossen, openbare verlichting, parkeervoorzieningen, verkeersregelinstallaties, civiele kunstwerken, speeltuinen, recreatieve voorzieningen, riolering en water, gebouwen en sport- en speelvelden. Het is een gemeentelijke kerntaak om deze goederen op een gewenst niveau te hebben en te houden. Daarnaast vormt de verbetering en transformatie van deze kapitaalgoederen de komende decennia een onlosmakelijke rol bij tal van transities op het gebied van duurzaamheid, klimaatadaptatie en toekomstbestendigheid.

De instandhouding van de kapitaalgoederen wordt aan de hand van een viertal elementen uitgevoerd, namelijk: kwaliteit, integraliteit, risico en omgevingsbewust.

Kwaliteit
De instandhouding van onze kapitaalgoederen vindt plaats aan de hand van kwaliteit. Met beeldkwaliteiten en schouwen, het ontwikkelen en opstellen van beeldbestekken, rapportagemodellen en de gewenste kwaliteit vertalen we naar de verschillende uitvoeringsprogramma’s. Via inspecties en schouwrondes controleren we of het gekozen kwaliteitsniveau ook daadwerkelijk wordt gehaald.

Integraliteit
Het onderhoud aan onze kapitaalgoederen wordt zoveel als mogelijk integraal opgepakt. Het onderhoud aan de riolering is hierbij leidend. Concreet betekent dit dat bij een onderhoudsplan aan de riolering ook de rijbaan, het trottoir en de groenvoorziening worden meegenomen als dit noodzakelijk is. Ook vindt er afstemming plaats met werkzaamheden van nutsbedrijven en ontwikkelaars.

Risico
In de uitvoeringsprogrammering staat het risico steeds meer centraal. De toepassing van het element risico zorgt voor een constante (her)prioritering. Zo zetten we de beschikbare middelen daar in waar ze het meest effectief zijn. Hogere risiconiveaus worden daardoor verlaagd.

Omgevingsbewust
Niet alleen bij de inrichting maar ook bij het onderhoud van de openbare ruimte zijn verschillende partijen betrokken die op diverse manieren hun inbreng kunnen leveren. Onze onderhoudsplannen bespreken we met onze inwoners. Tijdens de uitvoering worden bewoners actief benaderd met informatie door de gemeente (omgevingsmanagement). Vragen of klachten worden zoveel mogelijk besproken in een persoonlijk gesprek.

Onderhoud is nodig om kapitaalvernietiging te voorkomen. In de gemeente Maashorst loopt groot onderhoud volgens planning. In deze paragraaf is de belangrijkste informatie over de kapitaalgoederen opgenomen en geeft inzicht in het beleidskader, het onderhoudsprogramma, de meerjarenplanning en de daaruit voortvloeiende financiële consequenties. In de paragraaf is geen rekening gehouden met rehabilitatie en vervanging van kapitaalgoederen. Deze investeringen worden geactiveerd en afgeschreven en zijn opgenomen in het Meerjareninvesteringsprogramma 2025-2028 (MIP). Voor riolering geldt dat vervangingsinvesteringen worden geactiveerd vanuit de spaarvoorziening riolering en dat maatregelen zijn opgenomen in het Programma Omgevingswet Water en Riolering (POW&R).

Voor het opstellen van de paragraaf onderhoud kapitaalgoederen zijn een aantal uitgangspunten gehanteerd. De vastgestelde beleidskaders worden gehanteerd. 

De voorziening wegen is ingesteld met als doel te voorzien in de dekking voor het groot onderhoud aan het wegenareaal binnen de gemeente Maashorst. In het vigerend beleidsplan 'Beleidsplan wegen 2024-2027' wordt onder andere aandacht besteed aan integraliteit en risico gestuurd beheer (assetmanagement). In het beleidsplan is de hoogte van de jaarlijkse dotatie in de voorziening bepaald. De hoogte van de dotatie is gebaseerd op de gewenste kwaliteitsniveau, areaal, beheerstrategie en onderhoudsstaat. In de berekeningen van de stortingen is geen rekening gehouden met areaaluitbreiding.

Iedere 2 jaar wordt conform het principe van rationeel wegbeheer het gehele areaal geïnspecteerd. De resultaten worden verwerkt in het onderhoudsprogramma en de meerjarenplanning. Eind 2023 is er een weginspectie uitgevoerd en deze gegevens zijn gebruikt voor het bepalen van de werkzaamheden van 2024 en verder.

Gemeente Maashorst:

• Bedragen zijn voor voorbereiding en uitvoering
• Projecten en dagelijks onderhoud maakt ook geen onderdeel uit van dit budget.
• Kwaliteitsniveau B (CROW) (binnen bebouwde kom) en C (buiten bebouwde kom)
• In 2024 is onderhoud uitgevoerd aan o.a. de volgende wegen: Munterweg, Vluchtoord, Voorpeel, Broksteeg, Vogelenzang.

Per 1 januari 2024 was er ook nog sprake van een voorziening onderhoud wegen Landerd (saldo €1.862.938). Dit saldo is in 2024 gestort in de nieuwe voorziening onderhoud wegen Maashorst. Daarnaast zat er per 1 januari 2024 een saldo van €519.169 in de voorziening onderhoud wegen Uden. Hierin is per eind 2024 nog een saldo beschikbaar van €468.731 ter uitvoering van oudere groot onderhoud projecten. 

In december 2024 is het nieuwe 'Beheerplan openbaar groen en recreatieve voorzieningen 2025-2028' door de Raad vastgesteld. Hierbij is opgenomen dat de instandhouding van kapitaalgoederen opgenomen is in de exploitatie. De investeringen voor vervangingen worden geactiveerd en afgeschreven en zijn opgenomen in het Meerjareninvesteringsprogramma 2024-2027 Gemeente Maashorst.

Het bosbeheer vindt plaats volgens het systeem van geïntegreerd bosbeheer, waarin ieder jaar een gebied wordt aangepakt. In totaal is het areaal bos van Maashorst Noord verdeeld in 6 werkblokken. Voor incidentele uitgaven is een Bestemmingsreserve bossen beschikbaar.

Voorziening groen en recreatieve voorzieningen

• kwaliteitsniveau A, B en C (CROW)
• gerealiseerd 2024: Het betreft hier een groot aantal kleinere projecten, die via de jaarlijkse schouw zijn vastgesteld, of op verzoek van bewoners in de uitvoeringslijsten zijn opgenomen. Op diverse plekken zijn bomen, beplantingen, gras en speeltoestellen vervangen.

De Voorziening Groot Onderhoud Groen is afgesloten per 31 december 2024 conform raadsbesluit d.d. 12 december 2024 m.b.t. vaststellen Beheerplan openbaar groen en recreatieve voorzieningen 2025-2028. In de 2e tussentijdse rapportage 2024 is hierop voorgesorteerd door een bedrag van € 400.000 te laten vrijvallen. Bij het vaststellen van de jaarrekening blijkt dit te optimistisch te zijn geweest. Kosten van het plantseizoen m.b.t. groot onderhoud zijn hoger uitgevallen. Dit resulteert in een correctie van € 89.000 op de vrijval van de voorziening en tot een nadelig afwijking in de jaarrekening 2024.

Bestemmingsreserve bossen

• Kwaliteitsniveau B (CROW)
• Gerealiseerd 2024: Het groot en klein onderhoud is opgenomen in de exploitatie. De bestemmingsreserve bossen heeft een egalisatiefunctie om het te kort en/of overschot in het lopende boekjaar op te vangen. Het reguliere beheer heeft plaatsgevonden binnen de exploitatiebudgetten. De hogere inkomsten uit houtverkoop dan begroot, wordt aan de reserve toegevoegd.

In december 2024 is het nieuwe 'Beheerplan openbaar groen en recreatieve voorzieningen 2025-2028' door de Raad vastgesteld. Hierbij is opgenomen dat de instandhouding van kapitaalgoederen opgenomen is in de exploitatie. De investeringen voor vervangingen worden geactiveerd en afgeschreven en zijn opgenomen in het Meerjarennvesteringsprogramma 2024-2027 Gemeente Maashorst.

Gemeente Maashorst

• Kwaliteitsniveau B (CROW)
• Gerealiseerd 2024: Regulier onderhoud. Vervangingen zijn verantwoord in het Meerjareninvesteringsprogramma (MIP).

In de Wet Milieubeheer en de Waterwet zijn de algemene zorgplichten gescheiden in een afvalwater-, een hemelwater- en een grondwaterzorgplicht. Bij Raadsbesluit van 4 november 2021 is het rioleringsplan Programma Omgevingswet Water & Riolering (POW&R) vastgesteld voor de periode 2022 – 2024. Dit programma is op 14 november 2024 verlengd met één jaar tot 31 december 2025.

In het POW&R is veel aandacht besteed aan klimaatadaptatie en is een programma van hemelwatermaatregelen opgenomen, naast de noodzakelijke vervangingen en onderhoud aan de rioleringen. Bij vervanging en onderhoud vormen schadebeelden en restlevensduurbepaling het uitgangspunt. Bij hemelwatermaatregelen zijn bekende knelpunten aangepakt. Er is op verschillende niveaus samengewerkt met buurgemeenten en het waterschap Aa en Maas op het thema klimaatadaptatie, met name de in watersamenwerking As50+ en Regio Noordoost-Brabant.

Het POW&R voorziet in alle noodzakelijke rioleringswerkzaamheden ten behoeve van de drie gemeentelijke zorgplichten. Zowel beleids- en beheersmatig, als renovaties. De kosten worden gedekt uit de riool- en waterzorgheffing, waarbij wordt uitgegaan van een kostendekkende exploitatie binnen de planperiode 2022-2024. Per 1 januari 2024 hanteren we een nieuw (geharmoniseerd) systeem dat de heffing per huishouden en bedrijf bepaald. 

Uitgevoerd programma, vervanging en verbetering 2024:

• Circa 10% van het areaal geïnspecteerd met uitgangspunt kwaliteitsniveau NEN 3399 voor bepaling verbetermaatregelen en restlevensduurbepaling
• Rioolbuizen aan de binnenzijde vernieuwen (Relinen): Koopmansstraat en Msgr. Suisstraat
• Vervanging riolering binnen integrale projecten: Maasstraat en Sportlaan,  Heuvelstraat (alleen huisaansluitingen) en minigemalen in het buitengebied
• Aanleg hemelwatermaatregelen: waterbergende fundering Sportlaan en drainage Stalreep - Gording

Onderhoud 6 rioolgemalen

Het doel van de voorzieningen gemeentelijke gebouwen is het in stand houden van het gemeentelijk gebouwd onroerend goed door de planmatige uitvoering van groot onderhoud.

In 2024 zijn alle Meerjaren OnderhoudsPlannen (MJOP’s) van de gemeentelijke onroerende zaken geactualiseerd en samengevoegd tot één MJOP Maashorst. Na deze actualisatie wordt nu gewerkt aan het opstellen van duurzaamheidsadviezen per gebouw. Deze zullen toegevoegd worden aan de betreffende  MJOP's zodat er een DMJOP ontstaat: een Duurzaam Meerjaren OnderhoudsPlan. 

In 2024 hebben we niet alle geplande grote onderhoudswerkzaamheden uitgevoerd. Van de gebouwen waarvan  we weten dat deze op korte termijn verduurzaamd worden hebben we de grote onderhoudswerkzaamheden zoveel mogelijk uitgesteld om deze gelijktijdig met de duurzaamheidsmaatregelen uit te voeren. 

De onderhoudsvoorziening openbare verlichting is ingesteld met als doel te voorzien in de dekking voor het onderhoud aan het verlichtingsareaal.  Hierin wordt opgenomen dat energie-onzuinige verlichting verder vervangen wordt door Ledverlichting welke gedimd kunnen worden.

• Kwaliteitsniveau conform CROW: A (centrum), B (hoofdinfrastructuur en woonwijken) en C (bedrijventerreinen, parken en buitengebied)

Doordat de afgelopen jaren veel armaturen voorzien zijn van ledverlichting is het areaal jong en is alleen jaarlijks onderhoud nodig. Daarom is middels vaststelling van het nieuwe onderhoudsplan openbare verlichting 2024-2027 (december 2023) besloten om de voorziening groot onderhoud openbare verlichting op te heffen. Er is alleen nog maar sprake van klein onderhoud dat bekostigd wordt uit de exploitatie.

De  voorziening Groot Onderhoud Openbare verlichting van de voormalige gemeente Uden is vrijgevallen (€ 34.310 voordelig). Aan alle lopende, oude verplichtingen is inmiddels voldaan. Dit conform raadsbesluit d.d. 16 november 2023 m.b.t. vaststellen beleidsplan Openbare Verlichting 2024-2027.

De voorziening civiele kunstwerken (bruggen, fietstunnels, steigers etc.) is ingesteld met als doel te voorzien in de dekking voor het onderhoud aan het areaal van civieltechnische kunstwerken. In het vigerend beleidsplan 2024-2033 is de hoogte van de jaarlijkse dotatie in de voorziening bepaald. De hoogte van de dotatie is gebaseerd op de gewenste kwaliteitsniveau, areaal, beheerstrategie en onderhoudsstaat. Iedere 2-5 jaar wordt conform het principe van rationeel beheer het gehele areaal geïnspecteerd. De resultaten worden verwerkt in het onderhoudsprogramma en de meerjarenplanning.

Gemeente Maashorst:

• Kwaliteitsniveau B
• Uitvoering 2024: In 2024 is klein en groot onderhoud aan de civiele kunstwerken uitgevoerd aan de hand van visuele inspecties en meldingen.

De voorzieningen Groot Onderhoud Civiele Kunstwerken van de voormalige gemeente Landerd en Uden hadden per 1 januari 2024 een saldo van respectievelijk  €28.242 en €149.311. In 2024 is hiervoor nog €84.387 aan onderhoud gerealiseerd en het restant saldo van € 93.166 voordelig is vrijgevallen  Aan alle lopende, oude verplichtingen is inmiddels voldaan. Dit conform raadsbesluit d.d. 14 december 2023 m.b.t. vaststellen beleidsplan Civiele Kunstwerken 2024-2033.

In oktober 2024 is het nieuwe beheer- en beleidsplan speelvelden door de Raad vastgesteld. Hierbij is opgenomen dat de instandhouding van kapitaalgoederen opgenomen is in de exploitatie. De investeringen voor vervangingen worden geactiveerd en afgeschreven en zijn opgenomen in het Meerjareninvesteringsprogramma 2024-2027 Gemeente Maashorst.

De  voorziening Groot Onderhoud Sport/Speelvelden van de voormalige gemeente Uden is vrijgevallen (€ 113.416 voordelig). Aan alle lopende, oude verplichtingen is inmiddels voldaan. Dit conform raadsbesluit d.d. 10 oktober 2024 m.b.t. vaststellen beheer- en beleidsplan sportvelden 2025-2028.