Lokale heffingen

De lokale lasten vormen een belangrijk onderdeel van de inkomsten van de gemeente en zijn een integraal onderdeel van het gemeentelijk beleid. In deze paragraaf zijn de bestaande beleidsuitgangspunten en -voornemens betreffende belastingen opgenomen en toegelicht middels de volgende onderdelen:

• totaaloverzicht gerealiseerde opbrengsten belastingen
• beleid ten aanzien van de lokale heffingen
• overzicht op hoofdlijnen van de diverse heffingen, waarin de lasten en baten inzichtelijk zijn gemaakt en waar de extra comptabele berekening van het opslagpercentage overhead tot uitdrukking komt. Dit alles op basis van de uitgangspunten dat tarieven van heffingen hoogstens kostendekkend mogen zijn
• aanduiding van de lokale lastendruk, ook afgezet tegen buurgemeenten
• beschrijving van het kwijtscheldingsbeleid

De voorstellen ten aanzien van de belastingen en leges worden afzonderlijk aan de raad voorgelegd. Daarin zijn alle tarieven opgenomen. Voor de hoogte van de belastingen, rechten en tarieven gelden de volgende uitgangspunten:

• streven naar (meer) kostendekkendheid van alle leges, rechten en tarieven, waartegenover een concrete dienstverlening van de overheid staat
• de overige belastingen en tarieven mogen niet meer stijgen dan de aanpassing voor de inflatiecorrectie. Uitgangspunt hierbij is dat voor 2024 is uitgegaan van een inflatiecijfer van 4,22%
• het beleid lokale lasten is opgenomen in de diverse belastingverordeningen

Het beleid ten aanzien van de lokale heffingen is nader uitgewerkt in de diverse belastingverordeningen 2024. Uitvoering van het beleid wordt voor de meeste belastingen gedaan door de Belastingsamenwerking Oost-Brabant (BSOB). De BSOB is een regionaal samenwerkingsverband tussen waterschap Aa en Maas en de gemeenten Asten, Bernheze, Boekel, Deurne, Geldrop-Mierlo, Gemert-Bakel, Laarbeek, Nuenen, Oss, Someren, Son en Breugel en Maashorst. BSOB is opgericht om de kwaliteit, dienstverlening, efficiency en continuïteit van de waardering, heffing en inning van gemeentelijke en waterschap belastingen te verbeteren. En wel tegen zo laag mogelijke maatschappelijke kosten.

Indien een belastingplichtige niet of over te weinig financiële middelen beschikt om de belastingaanslag te voldoen, kan onder bepaalde voorwaarden aan deze belastingplichtige kwijtschelding worden verleend. Het kwijtscheldingspercentage dat in Maashorst wordt gehanteerd bedraagt 100%. Dit betekent dat alle belastingplichtigen die een inkomen hebben dat gelijk of lager is dan het minimuminkomen (volgens bijstandsnorm) in aanmerking komen voor gehele of gedeeltelijke kwijtschelding. Kwijtschelding kan alleen worden verleend indien het een aanslag betreft voor onroerendezaakbelasting, afvalstoffenheffing, rioolheffing en begrafenisrechten voor de jaarlijks te betalen bedragen. De overige heffingen zijn in de betreffende belastingverordeningen uitgesloten voor kwijtschelding. Meer informatie omtrent kwijtscheldingen is te lezen op de website van de Belastingsamenwerking Oost-Brabant.

Inzicht in verstrekte kwijtscheldingen:

De kosten en aantallen kwijtscheldingen zijn toegenomen ten opzichte van 2023 door een gewijzigde heffingssystematiek rioolheffing. Vanaf 2024 moeten ook gebruikers van woningen rioolheffing betalen. Dat leidt tot een hogere opbrengst rioolheffing, maar ook tot een hoger aantal kwijtscheldingen. Hiermee is rekening gehouden in de begroting. 

Afvalstoffenheffing wordt geheven van degenen die in de gemeente gebruik maken van een perceel waarvoor een verplichting tot het inzamelen van huishoudelijk afval geldt. Het tarief van de afvalstoffenheffing voor 2024 is gebaseerd op het tarief 2023 aangepast met de inflatiecorrectie van 4,22%.

Berekening kostendekkendheid afvalstoffenheffing (x € 1.000):

Gemeenten hebben vanuit de Wet gemeentelijke watertaken de zorg voor het transport voor afval- en hemelwater en ook de zorg om structureel nadelige gevolgen van de grondwaterstand tegen te gaan. De rioolheffing is het instrument om deze taken te bekostigen. 

Beleidsuitgangspunt van de rioolheffing is een kostendekkende begroting, die zorgt voor een onderbouwing van de benodigde inkomsten voor riolering en waterzorg. De heffingssystematieken van de voormalige gemeenten Uden en Landerd zijn met ingang van 2024 geharmoniseerd. Er is gekozen voor een combinatie van een eigenarenheffing en een gebruikersheffing. 

Onder de naam rioolheffing wordt een recht geheven van alle eigenaren of gebruikers van percelen, die direct dan wel indirect zijn aangesloten op de gemeentelijke riolering.  Onderstaand zijn de tarieven 2024 opgenomen. Het tarief voor 2024 is gebaseerd op het raadsbesluit heffingssysteem riool- en waterzorgheffing (maart 2023) inclusief inflatiecorrectie van 4,22%. 

Berekening kostendekkendheid riool- en waterzorgheffing (x € 1.000):

Onder de naam ‘Onroerendezaakbelastingen’ (OZB) worden van onroerende zaken die binnen de gemeentegrenzen liggen de volgende belastingen geheven:

• een eigenarenbelasting van degenen die bij het begin van het kalenderjaar eigenaar zijn van onroerende zaken (formeel: “het genot hebben krachtens eigendom, bezit of beperkt recht”)
• een gebruikersbelasting van degenen die bij het begin van het kalenderjaar onroerende zaken gebruiken. Dit geldt niet voor woningen

De heffingsgrondslag voor 2024 is de waarde van de onroerende zaak naar peildatum 1 januari 2023.

Ontwikkeling van de OZB opbrengsten en tarieven:

Onder de naam parkeerbelastingen worden de volgende belastingen geheven:

• een belasting voor het parkeren van een voertuig op een door het college van B&W te bepalen plaats, tijdstip en wijze
• een belasting voor een door de gemeente verleende vergunning voor het parkeren van een voertuig op de in die vergunning aangegeven plaats en wijze

Het tarief voor 2024 voor het parkeren bedraagt € 1,00 per uur. Voor het parkeerterrein Bernhoven geldt het tarief van € 1,25 per uur.

Toeristenbelasting

Gemeenten moeten allerlei voorzieningen regelen en diensten uitvoeren van het geld dat ze jaarlijks van het Rijk voor elke inwoner ontvangen. Maar als er veel toeristen verblijven in een gemeente, dan komen er meer kosten bij. Denk hierbij aan kosten voor bijvoorbeeld het schoonhouden van de natuur en de straten en meer onderhoud voor straatmeubilair. Om deze extra kosten te kunnen dekken, rekenen gemeenten toeristenbelasting.

De tarieven zijn:

• hoog tarief:  € 1,30 per persoon per overnachting (hotels, B&B, vakantieparken, particuliere verhuur)
• laag tarief:  € 0,90 per persoon per overnachting (campings, groepsaccommodaties, kampeerboerderijen)

Forensenbelasting

Deze belasting wordt geheven van eigenaren die een gemeubileerde (vakantie)woning in Maashorst hebben, daar niet staan ingeschreven en deze woning meer dan 90 dagen per jaar voor zichzelf beschikbaar hebben.

Tarieven en opbrengsten:

Onder de naam reclamebelasting wordt een belasting geheven voor een openbare aankondiging, die zichtbaar is vanaf de openbare weg. De opbrengst van de heffing wordt, na aftrek van de heffingskosten, aan de vereniging Udense Centrum Ondernemers (UCO) in de vorm van een subsidie overgedragen. De besteding dient ten goede te komen aan het algemene ondernemersklimaat van het centrum van Uden.

De tarieven voor 2024 zijn gebaseerd op het tarief 2023 inclusief inflatiecorrectie van 4,22%.

Onder de naam marktgelden worden rechten geheven voor het tijdens marktdagen innemen van standplaatsen, of het plaatsen van kramen op plaatsen die als marktterrein zijn aangewezen. Uitgangspunt voor de marktgelden is een aanpassing van de tarieven met alleen het netto inflatiepercentage van 4,22%. 
 

Berekening kostendekkendheid marktgelden (x € 1.000):

Voor het gebruik van de begraafplaats en voor het verlenen van diensten in verband met de begraafplaats worden rechten geheven.
Algemeen uitgangspunt voor de begrafenisrechten is een aanpassing van de tarieven met alleen de inflatiecorrectie (4,22% voor 2024), waarbij de tarieven rekenkundig worden afgerond op eenheden van € 1.

Een overzicht van de tarieven is zichtbaar in de verordening begrafenisrechten.

Berekening kostendekkendheid begraafplaatsen (x € 1.000):

De kostendekkendheid is in 2024 maar 26%, omdat er een eenmalige extra dotatie noodzakelijk was van € 129.000 in de voorziening afkoop onderhoud begraafplaats en het feit dat de opbrengst heffingen € 47.000 lager zijn dan begroot door minder begrafenissen in 2024. 

Kostprijsberekening methode
Om de kostprijs van de diverse producten (zoals paspoorten, bouwvergunningen etc.) te berekenen, hanteert de gemeente Maashorst de methode Activity Based Costing method (ABC methode). Dit is in onze ogen de beste en meest transparante methode. Bij deze methode worden alle handelingen om te komen tot een prestatie onderzocht en vervolgens vermenigvuldigd met een uurprijs van een behandelend ambtenaar. Zodoende wordt van alle producten inzichtelijk gemaakt wat de gemiddelde tijdsbelasting is, en hoeveel producten er verkocht worden.

Kruissubsidiëring

Wanneer sprake is van veel verschillende tarieven in een verordening, zoals bij leges, hoeft de maximale kostendekkendheid niet per tarief te gelden. Zolang het maximum van 100% voor het geheel niet overschreden wordt, kan dit per tarief wel gelden. Door kruissubsidiëring is het mogelijk om de surplus aan legesontvangsten op bepaalde producten te gebruiken om het tekort aan ontvangsten op andere producten te dekken.

Uitzonderingen kruissubsidiëring
Op het uitgangspunt van verordeningsbrede kruissubsidiëring bestaan enkele uitzonderingen:

• de Europese Dienstenrichtlijn beperkt de mogelijkheden voor kruissubsidiëring bij leges die samenhangen met bedrijfsactiviteiten tot een cluster van samenhangende vergunningen
• de wetgeving over de omgevingsvergunning gaat ervan uit dat alleen binnen de omgevingsvergunning kruissubsidiëring kan worden toegepast en niet met dienstverlening erbuiten

Toerekenbare kosten
Om te bepalen welke kosten toerekenbaar zijn, is gebruik gemaakt is van de “Handreiking kostentoerekening leges en tarieven” (opgesteld in opdracht van het ministerie van BZK) en van het kostenmodel van de VNG. Er is geen wettelijk voorgeschreven lijst van toe te rekenen kosten en baten. Er zijn uitsluitend richtlijnen, waarvan een groot deel voortvloeit uit jurisprudentie. Er mogen alleen kosten worden toe gerekend die direct met de dienstverlening samenhangen.

Tot de toe te rekenen kosten behoren onder andere:

• Directe loonkosten
• Overheadkosten*
• Directe materiaalkosten
• Perceptiekosten (kosten heffen en invorderen)
• Kosten bezwaar en beroep gericht tegen de belastingheffing of belastinginvordering
• Kosten oninbaarheid
• Kosten kwijtschelding
• BTW kosten
• Voorlichtingskosten, voor zover niet samenhangend met beleidsvoorbereiding en beleidsvaststelling

Kosten met betrekking tot handhaving, toezicht en controle mits het hier de eerste controle op het nakomen van vergunningsverlening betreft of specifiek samenhangt met de verleende dienst zoals de milieucontrole bij afvalstoffenheffing.

* Definitie overheadkosten volgens de “notitie overhead van de commissie BBV”: Overheadkosten zijn de kosten die verhaald mogen worden, die weliswaar niet rechtstreeks samenhangen met de verleende dienst, maar er wel verband mee hebben.

Niet-toerekenbare kosten
De kosten die niet direct met de dienstverlening samenhangen mogen niet doorberekend worden. Het gaat hierbij om onder meer:

• Kosten voor beleidsvoorbereiding
• Kosten voor handhaving, toezicht en controle, tenzij het om de bij toerekenbare kosten genoemde uitzonderingen gaat
• Kosten van inspraak- en bezwaarprocedures, met uitzondering hetgeen bij toerekenbare kosten genoemd wordt

Resultaten Kostendekkendheidsonderzoek 2024 Legesverordening Gemeente Maashorst
Er zijn jaarlijks een aantal momenten dat de kostendekkendheid van de leges wordt berekend: bij de begroting, de jaarrekening en bij het vaststellen van de legesverordening. Hieronder worden de resultaten per titel van de legesverordening bij de jaarrekening 2024 gepresenteerd.

De kostendekkendheid van gemeente Maashorst voldoet hiermee aan de wettelijk gestelde eisen.
Als gevolg van de herindeling moesten diverse processen vanuit de voormalige gemeenten Landerd en Uden geharmoniseerd worden. Inmiddels heeft harmonisatie plaatsgevonden en de processen zijn geactualiseerd. De komende periode zal hiervan nog een verdere verfijning en optimalisatie plaatsvinden en vindt er eventuele bijsturing plaats.
Hieronder wordt ingezoomd op detailberekeningen per hoofdstuk van de legesverordening.

Toelichting per hoofdstuk

Hoofdstuk 1 algemene dienstverlening

Onder de naam ‘secretarieleges’ wordt een aantal verschillende rechten geheven voor verstrekte diensten. De tarieventabel in titel 1 van de legesverordening kent dan ook een diversiteit aan tarieven.

Toelichting:

De kostendekkendheid op basis van de realisatie ligt met 89,67% iets boven de begrote kostendekkendheid van 84,32%. Hier ligt allereerst een hoger gehanteerd tarief voor de rijbewijzen, dan begroot, aan ten grondslag. Het begrote tarief voor een rijbewijs was € 48,15, terwijl het daadwerkelijke tarief € 51,10 bedroeg. Voor een spoedaanvraag was de begrote vermeerdering € 34,10, terwijl het daadwerkelijke tarief € 39,65 bedroeg. Ten tweede was er een paspoortpiek voorzien waardoor er zowel meer opbrengsten als kosten waren begroot, achteraf is gebleken dat de bijstelling van de personele kosten aan de hoge kant was.

Hoofdstuk 2 Omgevingswet

Betreft leges die de gemeente kan heffen in het kader van de omgevingswet, bijvoorbeeld voor de aanvraag van een omgevingsvergunning. 

Toelichting:

De kostendekkendheid op basis van de realisatie ligt met 85,00%, onder de begrote kostendekkendheid van 86,47%. Het inventariseren van de processen betreffende hoofdstuk 2 (omgevingswet) is inmiddels afgerond en geïmplementeerd in de legesverordening 2024. De effecten daarvan zullen meer zichtbaar worden in 2025. Gelet op het feit dat de Wet Kwaliteitsborging nog voor een groot gedeelte tot nader orde is uitgesteld, maakt dat de effecten op de inkomsten en kosten nog niet duidelijk zijn en enkel bij benadering zijn vast te stellen.

Hoofdstuk 3 Europese dienstenrichtlijn

Hoofdstuk 3 is een klein onderdeel van de legesverordening die bij veel gemeenten niet kostendekkend is, in verband met de maatschappelijke betekenis ervan.

Toelichting:

De kostendekkenheid op basis van de realisatie ligt met 84,04% onder de begrote kostendekkendheid van 89,92%. Dit komt met name doordat het aantal evenementen waarvoor leges worden ontvangen beduidend lager lag dan vooraf begroot.

In onderstaande tabel staat de lastendruk van de gemeente Maashorst weergegeven ten opzicht van de buurgemeenten.

In onderstaande tabel staan de gerealiseerde opbrengsten met betrekking tot de lokale heffingen.