Samenvatting Programmabegroting 2025

Naar aanleiding van de evaluatie van de P&C-cyclus is o.a. met de auditcommissie afgesproken in alle stukken van de P&C-cyclus een samenvatting op te nemen.  De onderwerpen van de samenvatting zijn:

1. Bestuurlijke hoofdlijn
2. Financieel beeld
3. (Financiële) hoofdpunten nieuw beleid
4. Top 5 risico’s
5. Ontwikkeling lastendruk inwoners/bedrijven
6. Participatie inwoners/bedrijven
7. Korte toelichting op de drie pijlers van ons financieel beleid:
   - Structureel beeld/sluitende begroting
   - Financiering
   - Risico's

Hieronder zijn deze onderwerpen per punt toegelicht. 

Kort samengevat (uit de bestuurlijke hoofdlijn) zijn dit op basis van programmavolgorde de meest belangrijke punten voor 2025:

1. Financiële kaders: De nieuwe financiële kaders zijn leidend.  'Nieuw voor oud' is een  harde afspraak voor raad, college en organisatie.  Door genomen maatregelen (aanspreken algemene reserve en stijging OZB) is 2025 structureel sluitend. Er worden acties in gang gezet om de begroting na de ravijnjaren sluitend te maken zonder dat we daarvoor opnieuw de algemene reserve moeten inzetten.
2. Blik op de toekomst: In de Kadernota is aan de gemeenteraad ook een wensbeeld aangereikt voor de verder toekomst van onze gemeente. Een aantal kernwoorden daarin zijn: groen, gezond, samenredzaamheid, eigen verantwoordelijkheid, verduurzaming voedselproductie, kringlooplandbouw en het stimuleren en ondersteunen van innovatieve initiatieven.  
3. Concrete voorstellen in de beweging naar de toekomst zijn in deze begroting al opgenomen. Ook door de raad bij de algemene beschouwingen uitgesproken wensen zijn meegenomen, zoals inzet op voldoende betaalbare (sociale) huurwoningen, de leefbaarheid van onze kernen en het belang van voldoende ontmoetingsplekken voor bijvoorbeeld sport en spel. 
4. Investering in de organisatie: Zoals in de kadernota is toegelicht, is er een investering in onze organisatie nodig om onze taken als gemeente van 60.000 inwoners goed uit te kunnen voeren en de organisatie verder te ontwikkelen en professionaliseren. 

In de Kadernota 2025 is een bestedings- en dekkingsplan 2025-2028 opgenomen, inclusief autonome ontwikkelingen en alle overige extra accenten met financiële gevolgen. Dit document is door de raad unaniem vastgesteld. In het financiële beeld 2025-2027 in deze Programmabegroting zijn daaraan nog enkele ontwikkelingen toegevoegd die zich voordeden na publicatie van de Kadernota 2025.   Dat maakt het uiteindelijke financiële beeld van Programmabegroting 2025-2028 compleet.

Hieronder twee tabellen. Als eerste het structurele financiële beeld van de begroting 2025 en daaronder het incidentele beeld. Op het structurele financiële beeld worden wij beoordeeld door de toezichthouder, de Provincie Noord-Brabant. Maar we presenteren de splitsing tussen 'incidenteel' en 'structureel' vooral ook, zodat duidelijk is hoe het structurele financiële beeld van onze gemeente zich ontwikkelt.

Wij voldoen aan de door de Provincie gestelde eisen van een voor 2025 structureel sluitende begroting. Het begrotingsjaar 2025 is structureel sluitend gemaakt met een eenmalige bijdrage vanuit onze algemene reserve.  Dat tekort bedraagt € 3.008.000.  Hiermee is repressief toezicht gewaarborgd.  De toezichthouder biedt ons als gemeenten deze mogelijkheid nu praktisch alle gemeenten geconfronteerd worden met een structureel negatief perspectief terwijl ze vaak wel forse algemene reserves hebben. 

Helemaal onderaan staat de tabel met incidentele uitgaven die worden gedekt door te beschikken over onze algemene reserve.

Voor een volledig beeld van de totstandkoming van de begrotingssaldi verwijzen we naar de Financiële Begroting, onderdeel 'Uiteenzetting van de financiële positie' of naar punt 3 van deze samenvatting. 

 

	2025	2026	2027	2028
Structurele begrotingssaldi 2025-2028 (V= Voordelig)	N 3.008.000	N 9.948.000	N 5.573.000	N 4.517.000
Beschikking over de algemene reserve	V 3.258.000
Saldi na beschikking over de Algemene Reserve	V 250.000	N 9.948.000	N 5.573.000	N 4.517.000
Incidentele begrotingssaldi 2025-2028 (V= Voordelig)	N 25.000	V 2.000.000	0	0

De hoofdpunten van ons nieuwe beleid die in deze begroting zijn opgenomen, zijn grotendeels verwoord in punt 1 onder deze samenvatting. 
Hieronder is samengevat wat er vanaf de beginstand Kadernota 2025 in aan nieuw ontwikkelingen en nieuwe investeringen is opgenomen in  de programmabegroting 2025.  Zowel voor structureel als incidenteel.
Deze tabel geeft weer wat er aan nieuwe onderwerpen in de kadernota was opgenomen, welke raadsbesluiten daarnaast nog genomen zijn en de ontwikkelingen die na de kadernota van belang waren. Dit alles heeft een plek gekregen in de Programmabegroting 2025 en is in deze tabel genoemd. 

Onwikkeling Structurele en Incidentele saldi vanaf de Kadernota 2025
N = nadelig en bedragen x € 1.000
	investering 2025	2025	2026	2027	2028
STRUCTUREEL
Financiële stand vóór Kadernota 2025		V 1.387	N 7.168	N 6.348	N 6.369
1. autonome ontwikkelingen Kadernota
Subsidie HoKaZo / Platform Toerisme Maashorst		N 62	N 62	N 62	N 62
Realisatie nieuwe woonwagenlocatie	1.020		N 5	N 60	N 60
Uitbreiding, vergroening en verduurzaming bestaande woonwagencentra	325	N 2	N 16	N 16	N 16
Aanvragen voorzieningen in het kader van Onderwijshuisvesting	1.822	N 8	N 91	N 91	N 90
Nieuw convenant, regiobijdrage RNOB (samenwerking regio NoordoostBrabant)		N 120	N 120	N 120	N 120
Herziening Meerjarig Investeringsprogramma (MIP)		V 26	V 194	V 142	V 155
Aanbesteding Centric-applicaties		N 350	N 400
Harmonisatie accommodatiebeleid		N 340	N 300	N 250	N 200
Onderhoud stedelijk groen		N 1.240	N 1.240	N 1.240	N 1.240
Financieel technische aanpassingen zoals
Gevolgen nieuwe notitie rente BBV (GREX)		N 291	N 126	N 31	N 128
Doorverdeling kostenplaatsen 2e Tussentijdse rapportage 2023 e.d.
Doorwerking jaarrekening 2023		N 174	N 174	N 174	N 174
2. Realiseren uitvoeringsprogramma
Inrichten evenemententerrein	202	N 1	N 7	N 7	N 7
Verduurzaming gemeentelijk vastgoed 2050	vanaf 2026 € 6 ton per jaar t/m 2050		N 3	N 38	N 73
Impuls samenredzaamheid/positieve gezondheid
Implementatie sterke sociale basis: preventie in de wijken/kernen		N 300	N 300	N 300	N 300
Preventief Jeugdbeleid		N 170	N 170	N 170	N 170
Uitvoering gezond en gelukkig oud in Maashorst		N 73	N 73	N 73	N 73
Preventief WMO-beleid		N 115	N 115	N 115	N 115
3. toekomstgerichte ontwikkelingen
Transitie vitaal landelijk gebied
bewegen in deze transitie		N 200	N 200
Motie verledden sportvelden	600	N 3	N 35	N 35	N 35
Datagedreven werken, innovatie		N 200	N 200
4. formatiebudget		N 2.000	N 2.000	N 2.000	N 2.000
5. Ontwikkeling algemene uitkering en loon- en prijsontwikkeling
Ontwikkelingen algemene uitkering
gevolgen 2028 septembercirculaire '23
decembercirculaire '23		V 4	V 7	V 7	V 7
LPO stijging algemene uitkering na verwerking decembercirculaire		V 4.677	V 4.560	V 4.580	V 4.590
Ontwikkeling CAO gemeenten, loonkosten		N 1.845	N 2.324	N2.324	N 2.324
Overige indexering LPO, budgetten, subsidies
Vrijval stelpost taakmutaties (septembercirculaire)		V 112	V 29	V 22	N 19
Vrijval stelpost LPO (septembercirculaire)		V 1.113	V 1.015	V 1.046	V 220
Indexering uitgaven (excl. rendabel) standaard index (3,48%)		N 1.293	N 1.293	N 1.293	N 1.293
Indexering uitgaven (excl. rendabel) afwijkende index-obv overeenkomst		N 1.652	N 1.652	N 1.652	N 1.652
Indexering inkomsten (o.a. belastingen)		V 961	V 961	V 961	V 961
6. Dekkingsplan Kadernota
1. Niet indexeren algemene budgetten		V 750	V 750	V750	V750
2. Verhogen OZB boven index met 10% (2025) en jaarlijks 2% (2026-2028)		V 1.500	V 1.830	V 2.170	V 2.510
Eindsaldo van de Kadernota 2025	3.969	V 91	N 8.728	N 6.721	V 1.082
Mutaties in de begroting 2025
7. Totale gevolgen meicirculaire 2024 incl. gewijzigde loon- en prijsindex
Ontwikkeling algemene uitkering als gevolg van de meicirculaire 2024		N 1.279	V  968	V 1.017	N 5.255
Ontwikkeling prijsindex n.a.v. aanpassing percentage van 3,48% naar 2,3%		V 140	V 140	V 140	V 140
8. Genomen raadsbesluiten na opstellen van de Kadernota 2025
Investering school 't Mulderke, raad 23 mei € 459.000		V 44	V38	V 37	V37
Begroting 2025 Veiligheidregio, raad 27 juni		V 26	V 26	V 26	V 26
Verwerving Oosterensepad Volkel, raad 27 juni € 1.310.000		N 42	N 42	N 42	N 42
Begroting BSOB 2025, raad 27 juni		N 14	N 14	N 14	N 14
Verwerving PNEM en Van Donzel, raad 27 juni € 4.350.000		0	0	0	0
Verduurzamen sporthal De Stigt, raad 27 juni € 477.000		0	0	0	0
9. Kostenplaatsen doorrekenen naar rendabele producten		N 88	N 109	N 109	N 110
10. Financieringsrente herberekend		V 252	N 131	V 227	N 226
11. Overheveling twee jaar extra middelen formatiebudget van incidentele naar structurele saldo		N 2.000	N 2.000
12. Overige autonome ontwikkelingen en correcties		N 138	N 96	N 134	N 155
13. Dekking tekort door inzetten Algemene Reserve		V 3.258
Saldo structureel beeld begroting 2025-2028	3.969	V 250	N 9.948	N 5.573	N 4.517
	investering 2025	2025	2026	2027	2028
INCIDENTEEL
Financiële stand vóór Kadernota 2025		V 48	N 634	0	0
1. Realiseren uitvoeringsprogramma
Uitvoering gezond en gelukkig oud Maashorst		N 160
2. Toekomst gerichte ontwikkelingen
Doorontwikkelen Agro-natuurwonen		N 175	N175	N175	N175
project Natuurpoort Palmstraat		N 75	N 75	N 75	N 75
3. Formatiebudget		N 2.000	N 2.000
Eindsaldo van de Kadernota 2025		N 2.362	N 2.884	N 250	N 250
Mutaties in de begroting 2025
4. Nadeel lagere algemene uitkering mag als incidenteel worden beschouwd		N 2.025
5. Overheveling twee jaar extra middelen formatiebudget naar structurele saldo		V 2.000	V 2.000
Saldo Incidenteel beeld begroting 2025-2028		N 2.387	N 884	N 250	N 250
Al eerder gedekt uit algemene reserve		N 48	V 134	0	0
Nog te onttrekken aan de algemene reserve		V 2.435	V 750	V 250	V 250

 

Risico	Omvang
1. Grondexploitatie	5.527.000
2. Stikstofproblematiek	1.830.000
3. Sociaal domein: Wet Maatschappelijke Ontwikkelingen 2015 (Wmo dagbesteding, Wmo hulp bij het huishouden, Wmo individuele begeleiding, en Wmo voorzieningen)	1.651.000
4. Sociaal domein: gespecialiseerde jeugdhulp	1.586.000
5. Sociaal domein: Participatiewet (Gebundelde uitkering, Algemene Bijstand, IOAW, IOAZ, Bbz 2004 en Loonkostensubsidies)	1.500.000

Voor meer toelichting en de overige risico's wordt verwezen maar de paragraaf  Weerstandsvermogen en risicobeheersing. 

In de paragraaf Lokale Heffingen zijn al onze belastingen en heffingen toegelicht. Hieronder een overzicht van de ontwikkeling van de lastendruk  2024--> 2025. 

Ontwikkeling lastendruk Maashorst
	Inwoners		Bedrijven
gemiddelde woonlast voor een gezin of bedrijf	2024	2025	2024	2025
Onroerende zaakbelasting - o.b.v. gemiddelde WOZ-waarde woningen 2024 (peildatum 01-01-2023, bron CBS) ad. €402.000 - o.b.v. gemiddelde WOZ-waarde niet-woningen 2024 (cf PowerBI BSOB per 13-08-2024) ad. €537.000	292,94	328,97	2.365,86	2.656,86
Rioolheffing - voor niet-woningen o.b.v. een waterverbruik van 250m3 tot 1.000m3	227,40	236,28	237,40	246,60
Afvalstoffenheffing	267,60	273,72	0,00	0,00
totaal woonlasten voor gezin of bedrijf bij gemiddelde WOZ-waarde	787,94	838,97	2.603,26	2.903,46

Op verzoek van de gemeenteraad is er een participatietraject voor de begroting 2025 georganiseerd. Aan inwoners, instellingen en bedrijven is gevraagd om hun wensen of wijzigingen voor het gemeentelijk beleid kenbaar te maken tijdens een inspreekavond die ruim voor de behandeling van de kadernota 2025 plaatsvond (29 mei). Het is daarna aan de gemeenteraad om die onderwerpen al dan niet een plek te geven in de begroting 2025. 
Verder worden participatieprocessen opgestart bij de uitwerking van het beleid dat opgenomen is in de begroting. 

De drie pijlers zijn opgenomen onder de financiële begroting, "Gevolgen programmabegroting 2025 voor de financiële positie" Hieronder is dat kort samengevat.

Dekking/sluitende begroting

Onze begroting 2025 is voor het jaar 2025 structureel sluitend. Vanaf 2026 zijn er tekorten.  Zie de tabel onder punt 2 van deze samenvatting, Financieel beeld. We voldoen hiermee aan de eisen van de Provincie voor goedkeuring. De tekorten vanaf 2026 zijn een zorgpunt. We moeten afwachten of en in welke mate er vanuit het Rijk compensatie komt vanaf 2026. In de 2e helft van 2024 zijn we gestart met een traject om te zorgen dat ook de meerjarenraming in onze volgende begroting (2026) nog aan de eisen van de toezichthouder blijft voldoen.

Risicomanagement en risicobeheersing

De risico's zijn in beeld en worden afgezet tegen de beschikbare weerstandscapaciteit.  Daaruit volgt een weerstandsratio. Met de raad is afgesproken dat deze tussen 1 en 2 moet liggen. Op dit moment bedraagt deze 4,66. Dit betekent dat we onze risico's prima hebben afgedekt en dat een deel van onze algemene reserve ingezet zou kunnen worden voor onze inwoners en bedrijven.  Dat laatste gebeurt nu ook door o.a. het tekort van 2025 uit deze reserve te dekken. 

Financiering

Pijler 3 gaat over de financieringsbehoefte. Kijken we naar Programmabegroting 2025 en de daarin opgenomen investeringen dan is de verwachting dat er in 2025 een langlopende lening van 20 miljoen afgesloten moet worden. Dit heeft een nadelig effect op de financiële kengetallen. 

Deze drie pijlers zijn uitgebreider toegelicht in de Financiële begroting, onderdeel 'Gevolgen programmabegroting 2025 voor financiële  positie'.