Programma 7 Volksgezondheid, milieu en duurzaamheid

Gemeenten hebben een wettelijke taak op het gebied van volksgezondheid. Tot dat taakveld behoren maatregelen om de gezondheid te beschermen van de bevolking als geheel, van specifieke risicogroepen, van jeugd en van ouderen. Het gaat om de volgende maatregelen:

• Het monitoren van de gezondheidssituatie.
• Uitvoering van preventieprogramma's en vroegtijdige signalering van specifieke stoornissen en gezondheidsbedreigende factoren.
• Uitvoering van programma's voor gezondheidsbevordering en maatregelen tegen bedreigingen van de gezondheid.
• Bestrijding van infectieziekten en aanbod van vaccinaties.
• Het geven van voorlichting, advies en begeleiding.
• Het geven van prenatale voorlichting aan aanstaande ouders.
• Het bewaken van gezondheidsaspecten in bestuurlijke beslissingen.
• Het bevorderen van medisch milieukundige zorg.
• Het bevorderen van technische hygiënezorg.
• Het bevorderen van psychosociale hulp bij rampen en ambulance.
• Het laten uitvoeren van het basistakenpakket jeugdgezondheidszorg.

Onze gezondheid is geen vanzelfsprekendheid. Dat de kwaliteit van ons voedsel en drinkwater is toegenomen, betekent niet automatisch dat we er een gezondere leefstijl op nahouden. Overgewicht, te weinig beweging, geen voedzame maar goedkope voeding, en infectieziektes behoren ook tot de kenmerken van deze tijd. Die kenmerken - in combinatie met de manier waarop we tegenwoordig (digitaal) met elkaar zijn gaan communiceren- hebben invloed op onze mentale veerkracht. Door de inzet van preventieve voorzieningen kunnen we een aantal van deze ontwikkelingen ombuigen. 

We doen dat in het belang van onze inwoners, maar ook vanuit de overtuiging dat voorkomen -in alle opzichten- beter is dan genezen. 

Daarom is gezondheid speerpunt van ons beleid. We willen dit onderwerp integraal (= vanuit alle mogelijke invalshoeken) benaderen en onderdeel maken van ál ons gemeentelijk beleid in samenwerking met de relevante partners. 

In het fysieke domein is gezondheid al een integraal onderdeel van de Omgevingsvisie. We sturen hierbij nadrukkelijk op schone lucht en zuiver water. In het sociaal domein zien we een zelfde beweging naar een integrale benadering van gezondheid.

We werken op verschillende bestuurlijke niveaus aan versterking van netwerken en aanleg van dwarsverbanden tussen de domeinen wonen, zorgen en leven. De projecten en acties die hieruit voortkomen, zouden dan ook op diverse plekken in deze programmabegroting moeten landen.

Uit het oogpunt van volksgezondheid en veiligheid zorgen wij voor de afvoer van stedelijk afvalwater en afvloeiend hemelwater, en voor het grondwater. Als gemeente zijn wij verantwoordelijk voor: 
•    inzameling en transport van huishoudelijk en bedrijfsafvalwater. 
•    inzameling, transport en verwerking van hemelwater. 
•    voorkomen van grondwaterproblemen, onder meer door afvoer van overtollig grondwater. 
•    bestrijding van verontreiniging van oppervlaktewater. 
•    de baten van riool- en waterzorgheffing voor niet-woningen en voor woningen.
•    de kosten en invordering van de riool- en waterzorgheffing. 

In het Programma Omgevingswet Water & Riolering (POW&R ) staat omschreven hoe we invulling geven aan de plicht die we hebben voor het zorgen voor het riool en de taken voor water.

Het klimaat verandert. Met als gevolg meer hitte, droogte en wateroverlast. In 2020 hebben we gekeken op welke plekken onze (woon)omgeving kwetsbaar is voor extreem weer. Het nationale Deltaprogramma Ruimtelijke Adaptatie (DPRA) verplicht gemeenten om elke zes jaar dit onderzoek naar kwetsbare plekken te doen. In 2025 starten we met een nieuwe ronde stresstesten, zoals we die onderzoeken noemen. De uitkomsten gebruiken we bij overleggen met de omgeving en belanghebbenden, in onze gemeente en in de regio. De klimaatmonitor is een hulpmiddel om kwetsbare plekken in kaart te brengen.

Het inzamelen en laten verwerken en/of recyclen van huishoudelijk afval is onderdeel van onze dienstverlening. We heffen voor deze dienstverlening de afvalstoffenheffing. 

De wereld is in beweging. De wereldbevolking neemt toe en ook onze welvaart groeit. Voor onze materiële behoeften en de technologische ontwikkelingen doen we een steeds groter beroep op grondstoffen en materialen. Dat beroep is veel groter dan de planeet ons kan bieden. Het laat onze kwetsbaarheid en afhankelijkheid zien. We zijn bovendien ook vaak afhankelijk van grondstoffen uit andere landen en dat maakt ons extra kwetsbaar. Dat dwingt ons tot actie. We moeten slimmer en efficiënter omgaan met grondstoffen en materialen. Omschakeling naar een circulaire economie, waarin sprake is van volledig hergebruik, helpt hierbij. Daarom werkt de Rijksoverheid samen met het bedrijfsleven en kennisinstituten om zuiniger en slimmer met grondstoffen om te gaan. Het doel: Nederland is volledig circulair in 2050. 
 
Dat is haalbaar. Bijvoorbeeld door producten beter te ontwerpen en produceren, door milieubelastende producten niet meer te kopen, door ze te delen, en door ze langer en intensiever te gebruiken, bijvoorbeeld door reparatie. Ook helpt het als we de grondstoffen van de producten recyclen en niet-hernieuwbare grondstoffen of grondstoffen met een grote milieudruk vervangen door hernieuwbare grondstoffen, secundaire grondstoffen of andere primaire meer algemeen beschikbare grondstoffen met minder milieudruk. 
 
Sinds 2019 wordt jaarlijks het Uitvoeringsprogramma Circulaire Economie gepubliceerd. Daarin staat beschreven welke acties we moeten uitvoeren om de transitie te realiseren naar een circulaire economie. 
Voor ons als gemeenten staat daar bijvoorbeeld in:

• We moeten méér, maar ook beter (kwalitatief) huishoudelijk afval scheiden.
• We moeten zelf ook secundaire grondstoffen gaan toepassen.
• We moeten afval voorkomen.

Zo kunnen wij als gemeente een bijdrage leveren aan de gewenste verandering om te komen tot een circulaire economie. 

Tot onze gemeentelijke taken ter bescherming van het milieu en het realiseren van een duurzame leefomgeving behoren onder meer:
•    (kwalitatieve) Bescherming en sanering van de bodem.
•    Bescherming van de atmosfeer.
•    Beheersing van geluidhinder.
•    Bescherming tegen straling.
•    Verplaatsing van milieuhinderlijke bedrijven.
•    Ongediertebestrijding.
•    Omgevingsdienst Brabant Noord (ODBN) .
•    Treffen van maatregelen om de effecten van klimaatverandering te beperken (klimaatadaptatie).
•    Werken volgens de principes van de circulaire economie.
•    Uitvoering 'Schone lucht-akkoord'.
•    Regie op de uitvoering van de energietransitie.

We houden toezicht op bedrijfsactiviteiten en zorgen voor de inzameling van afval en afvalwater. Ook bij ruimtelijke ontwikkelingen krijgt milieu veel aandacht, bijvoorbeeld op het gebied van geluid, luchtkwaliteit, volksgezondheid in relatie tot veehouderijen, bodemkwaliteit, externe veiligheid (bv. transport en opslag gevaarlijke stoffen, straling door hoogspanningsmasten).

Gezondheid is een belangrijk thema in onze leefomgeving. Dit komt terug in de transitie van de landbouw, maar ook in onze omgevingsvisie. In deze visie zijn bodem en water leidende principes bij het vormgeven van ruimtelijke ontwikkelingen. Gerelateerd aan gezondheid zijn geluid en geluidbeleving belangrijke onderwerpen. Dit is bijvoorbeeld aan de orde langs autowegen, maar ook bij de vliegbewegingen rondom vliegbasis Volkel.

Omdat het stikstofvraagstuk te groot is om als gemeente zelfstandig op te pakken, trekken we hierbij op met de regio, de provincie en het Rijk. We proberen daarbij optimaal gebruik te maken van de (financiële) mogelijkheden die worden geboden. Zelf zorgen we ervoor dat het 'Schone lucht-akkoord' een vast onderdeel is van al onze beleidskeuzes.

Het is verder een gemeentelijke taak om te zorgen voor de opvang van zwerfdieren en bestrijding van ongedierte. Hierover hebben we afspraken gemaakt met partijen die hierin voorzien.

De internationale Sustainable Development Goals (SDGs), ofwel duurzaamheidsdoelen, en het Nationaal Klimaatakkoord vormen minimaal de uitgangspunten voor ons duurzaamheidsprogramma. Daarmee geven we breed invulling aan de duurzaamheidsagenda’s. De SDGs vormen in de opzet en de monitoring het vertrekpunt. Naast Energie en Warmte focussen we op thema’s als klimaatadaptatie, biodiversiteit, grondstoffen en materialen. 

Woningen, bedrijven en vervoer moeten duurzamer worden, met een lager energieverbruik. Ook moet de gebruikte energie hernieuwbaar zijn. Dat is een grote opgave die we moeten combineren met andere grote opgaven, zoals de adaptatie aan een ander klimaat, de transitie van het landelijk gebied, de herstructurering van woonwijken en bedrijfsterreinen en het versterken van de biodiversiteit. Een belangrijk aandachtspunt hierbij is dat we inwoners bij deze veranderingen betrekken en samen vorm en invulling geven aan deze opgaven.

Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO) wordt steeds belangrijker voor bedrijven, omdat opdrachtgevers hier steeds hogere eisen aan stellen. Ook wij geven daar invulling aan.

We treffen maatregelen om de invloed van klimaatverandering op ons dagelijks leven zoveel mogelijk te beperken.

Tot dit taakveld behoren taken op het gebied van: 
•    Lijkbezorging: begraven, herbegraven en opgraven op de begraafplaatsen in Schaijk en Uden.
•    Asbezorging op de begraafplaatsen in Schaijk en Uden.
•    Vergunningverlening opgravingen algemene begraafplaatsen en parochiebegraafplaatsen.
•    Vergunningverlening grafbedekkingen en gedenkplaten urnennissen.
•    Verloven tot lijkbezorging en verloven tot crematie.
•    Lijkschouw (het vaststellen dat de betrokkene is overleden).
•    Baten begraafplaatsrechten.
•    Baten afkoopsommen onderhoud. 

De laatste jaren neemt de voorkeur om overledenen te begraven op traditionele begraafplaatsen af. De vraag naar crematies is nog altijd hoog en de behoefte aan natuur(lijker) begraven neemt toe. Dat geldt ook voor de wens om nabestaanden niet of minder te belasten met het onderhoud van de graven. 
Door het lagere aantal traditionele begrafenissen staat de gewenste mate van kostendekking van de gemeentelijke begraafplaats steeds meer onder druk.