Programma 8 Volkshuisvesting, ruimtelijke ordening en stedelijke vernieuwing

Dit taakveld gaat over de ruimtelijke ordening, de implementatie van de Omgevingswet (die op 1 januari 2024 in werking is getreden) en gebiedsontwikkelingen. De Omgevingswet vervangt diverse wetten en zorgt voor een integrale én gebiedsgerichte benadering, waarbij de leefomgeving centraal staat.
Bij gebiedsontwikkeling gaat het om het verbinden van functies, disciplines, partijen, belangen en geldstromen, met het oog op de (her)ontwikkeling van een gebied. Het gaat daarbij niet om één specifiek omgevingsaspect, maar om verschillende aspecten die we in samenhang, integraal tegen elkaar af moeten wegen. Het uiteindelijke resultaat moet voldoen aan een goede ruimtelijke ordening.

De invoering van de Omgevingswet heeft grote impact op de manier waarop ontwikkelingen in de fysieke leefomgeving vorm krijgen. De Omgevingswet gaat namelijk uit van uitnodigingsplanologie, waarbij initiatieven niet op voorhand worden uitgesloten. Als gemeente geven we op hoofdlijnen aan waar we ruimtelijk gezien veranderingen willen en waar niet. Daarmee beschermen we omgevingswaarden voor de langere termijn. We nodigen burgers en ondernemers uit om met initiatieven te komen en stellen ons daarbij faciliterend op. We maken daarbij gebruik van verschillende instrumenten, zoals de omgevingsvisie, het omgevingsplan, vergunningverlening en toezicht en handhaving. En we kijken ook naar andere aspecten van de leefomgeving, zoals gezondheid, duurzaamheid, klimaatadaptatie, natuur, wonen en werken. Dat doen we om de omgevingskwaliteit te verbeteren. Participatie en de omgevingsdialoog maken deel uit van het proces om tot goede afwegingen te komen.

Dit taakveld heeft betrekking op de grond die bestemd is voor woningbouw (bedrijventerreinen staan beschreven onder programma 3.2 Fysieke bedrijfsinfrastructuur). Alle activiteiten die een gemeente daarvoor uitvoert, vatten we samen onder de term grondexploitatie (afgekort grex). Het gaat dan specifiek om activiteiten waarbij de gemeente zelf de regie voert. Bij een nieuwe gebiedsontwikkeling bijvoorbeeld maakt de gemeente een begroting. Hierin staan alle verwachte kosten en opbrengsten. Alle bedragen worden in de tijd geplaatst. Daarbij houden we rekening met prijsontwikkelingen en rente-effecten. Een grondexploitatie loopt over meerdere jaren. Een nieuwe grondexploitatie wordt door de gemeenteraad vastgesteld, en jaarlijks geactualiseerd in het Meerjarenjarenperspectief Grondbedrijf (MJP).

Het Grondbedrijf van onze gemeente heeft per 1 januari 2025 één nieuw woningbouwproject in voorbereiding en tien lopende projecten. Naast de projecten van de gemeente worden ook woningbouwlocaties ontwikkeld door andere partijen. Die worden met een zogenaamde anterieure overeenkomst vastgelegd. De uitvoeringfase is per locatie anders. De samenstelling van het woningbouwprogramma staat beschreven onder programma 8.3 Wonen en Bouwen. De voortgang van de gemeentelijke locaties lichten we jaarlijks twee keer toe aan de gemeenteraad: in het begin van het jaar door het MJP en in het najaar met een voortgangsrapportage. 
Een grondexploitatie start nadat de gemeenteraad deze heeft vastgesteld. Dat is vaak direct verbonden met een bestemmingsplanwijziging. Dit betekent dat zowel het bouwprogramma als de gebiedsinrichting worden vastgelegd. De grondexploitatie is de financiële onderbouwing van de ambities die in het bestemmingsplan zijn beschreven.
Het Grondbeleid is faciliterend voor gemeentelijke beleidsdoelen. Dit betekent dat het Grondbedrijf geen zelfstandige beleidsdoelen heeft, maar ondersteunt om beleidsdoelen te realiseren. 
De voortgang van alle grondexploitaties beschrijven we in het Meerjarenprogramma (MJP) Grondbedrijf.  
Voor strategische grondaankopen heeft de gemeenteraad een speciaal krediet beschikbaar (dat noemen we: revolverend krediet). De raad kan dit krediet gebruiken om strategische ontwikkellocaties te kopen en tot het moment van ontwikkelen te beheren (de strategische grondvoorraad). Zoals in het grondbeleid is vastgelegd, wordt de gemeenteraad actief geïnformeerd als er sprake is van een strategische aankoop. 

Onze taken op het gebied van Wonen en bouwen hebben betrekking op: 
•    omgevingsrecht, ofwel vergunningsverlening, toezicht en handhaving (VTH)
•    wonen. Dat wil zeggen: woningmarkt, demografie, woningbehoefte en woningbouw
•    transformatie van gebieden
•    locaties en leegstand, evenals herbestemming van vastgoed.

Belangrijke demografische ontwikkelingen voor het thema 'wonen' zijn:

• de vergrijzing van de bevolking
• de toename van het aantal eenpersoonshuishoudens
• de beweging vanuit het Integraal Zorg Akkoord (IZA) om steeds meer ‘zorg aan huis’ te leveren, zodat verhuizing naar een instelling niet nodig is.

Een belangrijke ontwikkeling op het gebied van ruimtelijke ordening is de Verstedelijkingsstrategie. Die beschrijft op hoofdlijnen de koers voor de ontwikkeling van Brabantse steden en dorpen. Voor het bewaken van de leefbaarheid in de dorpen wordt ook gewerkt aan een dorpenstrategie. Beide documenten besteden aandacht voor verduurzaming en efficiënt ruimtegebruik.

Bij de thema's herstructurering en verduurzaming van het bestaande aantal woningen in Maashorst (ook wel 'woningvoorraad' genoemd), richten we ons niet alleen op verdichting van bebouwd gebied, maar ook op verlichting van de woonlast voor bewoners.

Vanuit de Regionale Woondeal werken we samen met andere partijen om de druk op de woningmarkt te verlichten en veranderingen in wet- en regelgeving (zoals de Wet versterking regie op de volkshuisvesting en de Huisvestingswet) gezamenlijk te vertalen naar een huisvestingsverordening met onderliggend urgentiebeleid.

Deze ontwikkelingen komen voort uit het Rijksprogramma Wonen en Zorg voor ouderen (WOZO). Daarmee is er een basis voor het koppelen van wonen aan zorg. Wonen omvat immers meer dan volkshuisvesting.