Programma 10 Bedrijfsvoering en inkomsten

Met overhead bedoelen we alle activiteiten/functies die nodig zijn om de dienstverlening aan inwoners en ondernemers mogelijk te maken.
De activiteiten uit programma 10 zijn nodig om de activiteiten van de programma's 1 tot en met 9 te kunnen uitvoeren. Daarom werken wij ook voortdurend aan het verbeteren van de interne organisatie.

Werken aan een toekomstbestendige organisatie 
We willen onze jonge organisatie stevig neerzetten, voor nu en voor de toekomst. Daar zijn we mee bezig en daarin kijken we voortdurend naar ontwikkelingen in de samenleving. Belangrijke ontwikkelingen zijn de veranderingen in de arbeidsmarkt, digitalisering en de druk op onze financiën.

Een aantrekkelijke organisatie om in te werken 
De arbeidsmarkt staat onder druk. Er is minder instroom van nieuwe arbeidskrachten terwijl de uitstroom van (oudere) medewerkers groot blijft. De jongste instromers (generatie Z) hebben een andere kijk op werk en dit vraagt iets anders van onze manier van werven en werken. 

Een financieel gezonde gemeente 
Voor de jaren 2024 en 2025 zijn de financiën van de gemeente Maashorst op orde. 
Een goede balans tussen inkomsten en uitgaven is belangrijk. Eventuele tegenvallers moeten opgevangen kunnen worden. De financiële positie van de gemeente Maashorst is solide, de weerstandscapaciteit goed en de weerstandsratio hoog (zie ook de paragraaf Weerstandsvermogen en risicobeheersing).
Voor de jaren 2026 en 2027 zijn de financiën nog niet op orde. We wachten op compensatiemaatregelen vanuit het Rijk voor de taken die over zijn gegaan naar de gemeente. Wij streven naar een structureel sluitende begroting.

Een veilige en moderne informatievoorziening
Informatietechnologie ontwikkelt zich continue. Applicaties worden steeds vaker als een dienst aangeboden. Automatisering en robotisering worden ingezet in het optimaliseren van bedrijfsvoering en dienstverlening. Ontwikkelingen als Artifical Intelligence (AI) beginnen een plek te krijgen binnen organisaties. 
De Wet Open Overheid (WOO) vraagt overheden transparanter te zijn in de informatieverstrekking naar de samenleving.  
Informatie- en IT- beveiliging wordt steeds belangrijker. Deze wereld ontwikkelt zich snel en bedreigingen als hacking, online profilering, spionage nemen steeds verder toe. Wij blijven ons als organisatie ontwikkelen om nieuwe risico’s te beheersen.

Treasury is het sturen en beheersen van, het verantwoording afleggen over en het toezicht houden op de financiële geldstromen, de financiële posities en de hieraan verbonden risico’s. 
De gemeente Maashorst wil financieel gezond zijn; eventuele tegenvallers kunnen we opvangen. Zorgvuldig met gemeenschapsgeld omgaan, staat hierbij voorop. We zijn ambitieus en we zetten onze financiën maximaal in om onze ambities te realiseren. Wanneer er meer capaciteit nodig is, zijn we bereid daarin te investeren. 
De inkomsten en uitgaven zijn in evenwicht. Uitgangspunt is dat de gemeentelijke producten en de afvalstoffenheffing kostendekkkend zijn. 

Financieel beleid 
Een gezond financieel beleid van de gemeente is gebaseerd op 3 pijlers, te weten: structurele dekking, goed uitgewerkt risicomanagement en een weerstandscapaciteit passend bij de gemeente. 

Beoordeling financiële positie 
Gemeenten zijn verplicht om een aantal financiële kengetallen te presenteren. Het doel hiervan is om op termijn gemeenten onderling te vergelijken. 
Wij hebben een norm gegeven aan deze kengetallen. Hierbij sluiten we aan bij de signaleringswaarden, zoals die in de stresstest voor 100.000+ gemeenten zijn opgenomen. In de tabel hieronder is te zien welke waarden bij welke categorie (A, B of C) behoren. Categorie A is het minst risicovol en categorie C het meest risicovol. Om ons huidige financiële beleid voort te zetten, ambiëren we categorie A en accepteren we categorie B. 
We leggen verantwoording af over deze financiële kengetallen in zowel de Programmabegroting als de Programmarekening. 
Bij de integrale afweging van middelen bij de Programmabegroting 2024, worden de gevolgen voor de financiële kengetallen zoveel als mogelijk vooraf in beeld gebracht. Dit willen we combineren met een update van ons financieel beleid. Op die manier zijn alle pijlers van ons financieel beleid (dekking, weerstandsvermogen en risicobeheersing, financiering) betrokken bij de integrale afweging. Maar nog belangrijker is, dat we op deze manier in staat zijn om daar  op te sturen.

In de paragraaf weerstandsvermogen en risicobeheersing zijn de financiële kengetallen opgenomen. Een aantal van deze kengetallen gaat verslechteren als gevolg van het naar verwachting moeten afsluiten van een langlopende lening van € 20.000.000 in 2024. Dit is ook geprognotiseerd in de Programmabegroting 2023. De jaren daarna verbeteren die kengetallen vervolgens weer door reguliere aflossingen op deze lening. 

Naast de algemene uitkering vanuit het Rijk haalt de gemeente Maashorst een deel van de inkomsten uit de gemeentelijke belastingen en heffingen. Met name de onroerend zaakbelasting (OZB) is belangrijk. Deze inkomsten uit belastingen en heffingen zijn onderdeel van het gemeentelijk beleid en daarin kunnen keuzes gemaakt worden. 
Er zijn 2 soorten gemeentelijke belasting : 
•    Belastingen: bijvoorbeeld onroerende zaakbelasting (OZB), toeristenbelasting en parkeerbelasting. De opbrengst daarvan gaat naar de gemeente. De gemeente bepaalt zelf waarvoor ze de opbrengst gebruikt; 
•    Heffingen: dit zijn rechten, tarieven en leges. Bijvoorbeeld rioolheffing of de kosten voor een paspoort. De gemeente kan hier alleen de totale kosten vergoed krijgen die ze gemaakt heeft. De totale opbrengst van deze heffingen mag niet meer zijn dan de totale kosten die de gemeente daarvoor moet maken. 

Op het gebied van belastingen zijn er geen veranderingen. De belastingsamenwerking Oost-Brabant onderzoekt de mogelijkheden van uitbreiding (schaalvergroting) met gemeenten en/of waterschappen. De belangrijkste redenen zijn kostenbesparing en behoud van kwaliteit met betrekking tot de belastingheffing. 
Met betrekking tot leges (bedragen die in rekening worden gebracht door de gemeente voor geleverde diensten zoals een rijbewijs) worden de processen doorgelicht en wordt gekeken of deze kostendekkend zijn. 

Gemeenten ontvangen een belangrijke financiële afdracht van de Rijksoverheid uit het gemeentefonds (de algemene uitkering). Hiermee kunnen we een deel van onze uitgaven financieren. Gemeenten mogen zelf bepalen waar ze dit geld aan besteden. Het college van B&W en uiteindelijk de gemeenteraad zijn verantwoordelijk voor de keuzes en verantwoording. 
Hoeveel geld gemeenten uit het gemeentefonds krijgen, hangt af van hun kenmerken en belastingcapaciteit. De belastingcapaciteit geeft aan hoeveel belasting een gemeente jaarlijks kan innen. 
De Rijksoverheid kijkt bij de verdeling van het gemeentefonds onder meer naar: 
•    aantal inwoners; 
•    aantal jongeren; 
•    aantal uitkeringsgerechtigden; 
•    oppervlakte van de gemeente; 
•    grootte van de watergebieden. 
 
Deze kenmerken heten maatstaven. Er zijn meer dan 60 maatstaven. Elke maatstaf heeft een bedrag voor elke 'eenheid’. De gemeente krijgt dus geld voor iedere inwoner, iedere jongere, enzovoorts.  

Jaarlijks verschijnen er drie circulaires vanuit het Rijk. De meicirculaire geeft de vertaling van de Voorjaarsnota van de Rijksoverheid, de septembercirculaire is de vertaling van de Miljoenennota (de rijksbegroting) en de decembercirculaire rondt het uitkeringsjaar zoveel mogelijk af. 
In 2023 is ook een maartbrief verschenen. Geen officiële circulaire, maar wel een richtinggevend document om op te nemen in de Kadernota 2024. Volgens de wettelijke voorschriften moet de Programmabegroting van een gemeente minimaal gebaseerd zijn op de uitgangspunten zoals opgenomen in de meicirculaire. Daar voldoet de gemeente Maashorst aan. 

Tot vorig jaar gold voor de groei van het gemeentefonds dat bij een stijging van de rijksuitgaven het gemeentefonds evenredig meegroeide. Bij een daling was dezelfde systematiek van kracht. Daalden de rijksuitgaven als gevolg van bezuinigingen, dan daalde het gemeentefonds evenredig mee. Dit noemen we de trap-op-trap-af-systematiek. Nadeel hiervan was dat het beeld van de rijksuitgaven tussen mei en september vaak fluctueerde - en daarmee ook de uitkering uit het gemeentefonds. Vooruitlopend op een nieuwe systematiek is vorig jaar besloten om de jaarlijkse groei van het gemeentefonds te splitsen in een ‘volumedeel’ en een ‘LPO-deel’ (loon- en prijsontwikkelingen). 

Het volumedeel staat voor de komende jaren vast. Het LPO-deel groeit evenredig mee met de omvang van de inflatie. Valt de inflatie hoger uit, dan stijgt ook het LPO-deel. Valt de inflatie lager uit, dan daalt ook dit deel van de uitkering evenredig mee. De index die hiervoor gebruikt wordt, is het gewogen gemiddelde van drie indices: de loonvoet sector overheid (60%), de index materiële overheidsconsumptie (20%) en de index overheidsinvesteringen (20%). Dit betekent dat de groei van het gemeentefonds voor de jaren tot en met 2025 alleen nog wijzigt als gevolg van loon- en prijsontwikkelingen. Dit biedt gemeenten voor de komende jaren zekerheid over hun inkomsten en beschikbare vrije ruimte, ook wanneer de uitgaven van het Rijk achterblijven bij de ramingen. 

Compensatie Jeugdzorg 2024 -2027

Het Rijk, IPO en VNG hebben een afspraak gemaakt over de op te nemen extra middelen jeugdzorg in de meerjarenraming van begroting 2024. In aanvulling op de bedragen in de meicirculaire 2023 (voor de jaren tot en met 2025) mogen de extra middelen jeugdzorg ook voor de jaren 2026-2027 opgenomen worden in de meerjarenraming van begroting 2024. Dit is conform de uitspraak van de Commissie van Wijzen.

Daarnaast mag rekening gehouden worden met een verlaging van de uitgaven voor jeugdzorg waarvan het Rijk heeft aangegeven de verantwoordelijkheid te nemen. Officieel zijn de middelen nog niet beschikbaar gesteld, en nog afhankelijk van besluitvorming door het Rijk. Hieraan is dus wel een risico verbonden.

De gezamenlijke toezichthouders van alle provincies staan toe dat gemeenten een stelpost opnemen van 100% van hun aandeel in de genoemde extra inkomsten voor 2026 (macro € 284 miljoen) en 2027 (macro € 211 miljoen). Ook zijn zij akkoord met  opname van een stelpost voor verlaging van de uitgaven voor jeugdzorg voor de jaren 2025-2027. Dit is voor de genoemde aanvullende maatregelen/besparingen van € 500 miljoen in 2025, oplopend naar € 511 miljoen in 2027, waarvan het Rijk heeft aangegeven hiervoor de verantwoordelijkheid  te nemen. 

De consequenties voor de gemeente Maashorst hebben we opgenomen in de berekening van de algemene uitkering. Dit is afgestemd met onze toezichthouder, de provincie Noord-Brabant.