Programmabegroting 2024 is de derde begroting van de gemeente Maashorst, waarin we invulling geven aan ons Bestuursakkoord 2022-2026 ‘Samen bouwen we Maashorst’. In deze bestuurlijke hoofdlijn brengen we de belangrijkste beleidsvoornemens in beeld. We houden hierbij de volgorde van ons Programmaplan aan.
Programma 1 Veiligheid
Openbare orde en Veiligheid
Ondermijning, de verweving van onder- en bovenwereld, is een probleem waar we in toenemende mate mee te maken hebben en nog meer zullen krijgen. Niet omdat we Maashorst zijn, maar omdat ondermijning overal plaatsvindt en dus ook bij ons. Hoe weerbaarder we zijn, hoe sterker we ondermijning kunnen voorkomen of aanpakken.
Die weerbaarheid begint in onze organisatie, maar de weerbaarheid van onze inwoners is evenzeer belangrijk. Hoe beter we signalen herkennen hoe sneller we kunnen reageren. Uiteraard is de inzet van onze BOA's (Buitengewoon OpsporingsAmbtenaren) en politie eveneens nodig. Met gerichte effectieve interventies, maken we zichtbaar dat we ondermijning niet accepteren. Het vergroten van onze gemeentelijke weerbaarheid baseren we op de Brabantse norm weerbare overheid (handreiking van de Provincie Noord-Brabant). Het versterken van onze informatiepositie en het vergroten van onze expertise is daarbij noodzakelijk.
Veilige woon- en werkomgeving
Onze inwoners moeten veilig kunnen wonen, en onze medewerkers veilig kunnen werken in Maashorst. Wij kennen geen tolerantie als het gaat om het veilig kunnen uitoefenen van onze werkzaamheden. De veilige publieke taak is uitgangspunt.
In onze gemeente houden we rekening met landelijke en regionale ontwikkelingen en de prioriteiten van het Regionale Veiligheidsplan, zoals maatschappelijke onrust, radicalisering en cybercrime. Belangrijke aandachtspunten voor Maashorst zijn: aanpak jeugdoverlast, agressie tegen bestuurders en ambtenaren, inzet van wijkagenten en organisatie en facilitering BOA’s.
Programma 2 Verkeer en vervoer
Verkeer en vervoer
We willen dat mensen minder in de auto stappen, en meer gebruik maken van andere middelen voor vervoer, zoals de fiets en het openbaar vervoer. Daarbij moeten alle kernen goed bereikbaar blijven, en moet de verkeersveiligheid geborgd zijn. Daarom verleiden we weggebruikers om de auto te laten staan door fietsen aantrekkelijker te maken en gaan we samen met de regio kijken naar betere mogelijkheden voor andere vormen van vervoer. We pakken onveilige situaties aan, door fysieke maatregelen en aandacht voor gedragsverandering.
Programma 3 Economie en toerisme
Economische ontwikkeling
Een goed draaiende economie is belangrijk voor een levendige gemeente, dus hebben we in Maashorst aandacht voor zowel bestaande als nieuwe bedrijven. Komend jaar investeren we daarom in de grote herinrichting van de Sacramentsweg en het Mondriaanplein, en gaan we verder het uitvoeren van de Centrumvisie. Met fysieke maatregelen zoals bestrating en verlichting, maar ook in zaken als vergroenen, bestrijden van leegstand en het aantrekken van nieuwe ondernemers.
We blijven inzetten op de ontwikkeling van bedrijventerreinen. Voederheil II wordt verder ontwikkeld, en we gaan actief op zoek naar een goede locatie voor een bedrijventerrein in Schaijk.
Een gezonde agrarische economie
Vanuit de omgevingsvisie en het Brabants programma landelijk gebied geven we vorm aan de transitie van het gehele buitengebied. Maashorst faciliteert bij ontwikkelingen voor een vitale leefomgeving in het buitengebied. We stimuleren kringlooplandbouw in samenhang met de ontwikkeling van extra natuur. De inpasbaarheid, nieuwe verdienmodellen en oog voor mens, dier en natuur, biodiversiteit, bodem en water staan daarbij centraal.
We helpen agrarisch ondernemers in onze gemeente actief bij de productie van duurzaam en gezond voedsel. We stimuleren initiatieven die de lokale producten directer voor de inwoners beschikbaar maken. Ook bieden we ruimte aan alternatieve ondernemersvormen en verdienmodellen richting circulaire of natuurinclusieve landbouw, akkerbouw (eiwit-transitie) of productie van bio-based bouwmaterialen.
Verder faciliteren we ondernemers in het buitengebied - rekening houdend met de kwaliteiten van het gebied - om de kansen te benutten die bijvoorbeeld ons toeristisch/recreatieve mogelijkheden, de energietransitie of woonopgaven bieden. Voor gemeentelijke gronden formuleren we randvoorwaarden om het gebruik van chemische gewasbeschermingsmiddelen terug te dringen.
Branding – Maashorst op de kaart
We zetten Maashorst op de kaart. Onder meer als de meest aantrekkelijke recreatieve gemeente van Brabant. We werken daarvoor samen met enkele ‘rising stars’ van Campus Uden. In SILO Maashorst gaat dit jong talent al lerend samen met ons aan de slag voor onze marketingcommunicatie en campagnes. We richten ons vooralsnog op trots van de eigen inwoners en het aantrekken van regionale toeristen.
Samen met de gebiedseigenaren kijken we naar goede mogelijkheden voor het bouwen van een uitkijktoren of uitkijkpunt. Inwoners en gebruikers worden meegenomen in projectparticipatie. Voor natuurgebied De Maashorst is een speciale vorm van participatie afgesproken met gebruikers
De projectopdracht voor de ontwikkeling van een recreatieve poort in de Palmstraat is in concept gereed. We starten de gebiedsontwikkeling op. Een externe partij gaat onderzoeken hoe we invulling kunnen geven aan die recreatieve poort. Met bijvoorbeeld horeca, educatiemogelijkheden en informatievoorziening.
Programma 4 Onderwijs
Onderwijshuisvesting
De nieuwbouw van IKC West wordt in 2024 afgerond, waarna de school in gebruik wordt genomen. Dat past in het Integrale Huisvestingsplan dat de basis is voor onderwijshuisvesting in Maashorst: gebouwen met een laag energiegebruik en een gezond binnenmilieu (frisse scholen).
Ook kindcentrum De Wijde Wereld krijgt komend jaar uitbreiding, om op een goede manier onderdak te bieden aan de groeiende hoeveelheid leerlingen. Als gemeente vinden we het belangrijk dat kinderen goede huisvesting hebben in de scholen waar ze een groot deel van de dag doorbrengen.
Onderwijsbeleid
We willen gelijke kansen voor iedereen. Daarom zetten we in op een doorgaande leerlijn, vanaf voorschoolse educatie tot het moment dat iemand gaat werken. We zetten in 2024 in op het volledig in beeld hebben van het gebruik van voorschoolse voorzieningen en het 100% opvolgen van VE-indicaties van de GGD. Ieder kind in onze gemeente moet de mogelijkheid krijgen om passend onderwijs te volgen. We vinden het belangrijk dat aandacht wordt besteed aan alle vormen van educatie en dat deze toegankelijk zijn voor alle kinderen. Ook willen we dat op scholen aandacht wordt besteed aan omgaan met geld en het voorkomen van verslavingen.
Programma 5 Sport, cultuur, recreatie en natuur
Sport
Breedtesport moet royaal, en zeker in alle kernen, mogelijk zijn in verenigingsverband. Dat is goed voor preventieve gezondheid, leefbaarheid en samenhang. Het spreekt voor zich dat een veilige sport/spel-omgeving daarbij van essentieel belang is. Ook zetten we in op meer bewegen in de openbare ruimte. Het sportbeleid dat nu in de maak is, komt tot stand samen betrokken stakeholders. Komend jaar geven we hier uitvoering aan en gaan we aan de slag met een lokale vertaling van het landelijke Sportakkoord II.
Kunst en cultuur
We willen als gemeente een klimaat scheppen waarmee inwoners kunst en cultuur kunnen maken en beleven. Hiermee leveren we ook een bijdrage aan doelen uit de ‘Sustainaible Development Goals’ van de Verenigde Naties, namelijk het bieden van kwalitatief onderwijs en het terugdringen van kansenongelijkheid en armoede. Dit draagt bij aan levendige en vitale kernen en een positieve uitstraling van onze gemeente.
We gaan in 2024 aan de slag met de uitvoering van het nieuwe cultuurbeleid 2024-2030.
De groenste gemeente van Nederland
We willen de groenste gemeente van Nederland worden. De Maashorst is daarbij onze grootste troef. Maar vergroening heeft in bredere zin onze aandacht; ook in de gebouwde omgeving. Bijvoorbeeld door vergroening van de wijken en verbetering van de biodiversiteit. Van onze maatschappelijke accommodaties gaan we, in navolging van het gemeentehuis, de gevels vergroenen. Inwoners stimuleren we in verschillende campagnes om ook zelf actief aan de slag te gaan met vergroening van hun omgeving.
Programma 6 Sociaal domein
Samenkracht
We willen dat onze inwoners elkaar kunnen ontmoeten in de kernen/wijken. Als je elkaar kent durf je makkelijker iets aan een ander te vragen en doe je zelf sneller iets voor een ander. Daarom geven we extra middelen aan zelf beheer stichtingen, en stimuleren we activiteiten in multi-functionele accommodaties en buurt/wijk/dorpshuizen. In 2024 implementeren we het nieuwe beleid op de sterke sociale basis en we richten het transformatiebudget sociaal domein hierop in.
We gaan samen met onze inwoners, verenigingen, stichtingen en ondernemers een nieuw beleid opstellen voor effectieve en efficiënte inzet van ons gemeentelijke vastgoed voor de maatschappelijk, culturele en sport accommodaties. We gaan extra geld inzetten voor zelfbeheer en verduurzaming van ons gemeentelijke vastgoed.
Sociaal domein
In Maashorst vinden we het belangrijk dat alle inwoners zo gezond, prettig, lang en zelfstandig mogelijk kunnen leven, wonen en meedoen in de samenleving. Daarom investeren we in een sterke sociale basis in de kernen en wijken. De ontmoetingspunten in de wijken en kernen bieden deskundigheid op de meest voorkomende vragen van onze inwoners. We investeren daarom in samenwerkende professionals uit het maatschappelijk veld die dichtbij de inwoners in de wijk/kern preventief ondersteuning bieden. Onze activiteiten zijn gericht op zowel individuele inwoners, als op de samenleving als geheel. We hebben daarbij oog voor iedereen. We zetten extra in op onder meer jongerenwerk en onderzoeken daarnaast de mogelijkheden naar kinderwerk. Speciale aandacht hebben we ook voor ouderen. De vergrijzing in combinatie met langer thuis wonen maakt dat we hiervoor bijzondere aandacht moeten hebben.
Armoedebeleid en schuldhulpverlening
Het aantal inwoners in de gemeente dat te maken heeft met armoede en schulden willen we verminderen. We zetten daarbij stevig in op preventie en vroegsignalering. We willen verborgen armoede zo veel mogelijk in beeld krijgen en aanpakken. Daarnaast zetten we in op het vergroten van het gebruik van onze minimaregelingen, zodat ook inwoners met een krappere beurs, en met name kinderen, geen belemmeringen ervaren om mee te doen.
Inwoners die uit de schulden zijn geholpen, hebben ook ondersteuning gekregen om te zorgen dat zij niet opnieuw schulden krijgen.
Wijkgerichte aanpak
We willen de participatie en zelfredzaamheid van onze inwoners bevorderen. We leggen de focus op eigen kracht, het netwerk en een sterke sociale basis in de wijk. We ondersteunen onze inwoners zo licht als mogelijk en zo zwaar als nodig. We stellen in 2024 het beleidsplan Wmo vast waarin staat beschreven welke (algemene) voorzieningen we in de wijk beschikbaar willen en kunnen maken en vervolgens stimuleren we doorlopend het gebruik van deze voorzieningen.. In 2024 brengen we ook het beleid rondom de sterke sociale basis in uitvoering. Daarbij gaan we ook de samenwerking tussen de sociale basis in de wijk/kern en de gemeentelijke toegang optimaliseren.
Jeugd
Wij zorgen voor passende jeugdhulp voor de meest kwetsbare jeugdigen en hun gezin. Jeugdhulp die past bij de (zwaarte van de) aard van de problematiek en zo dichtbij mogelijk wordt ingezet. Maar liever nog voorkomen we dat professionele hulp nodig is. We investeren daarom in preventie en het stimuleren van positieve gezondheid. We versterken de (gemeentelijke) toegang en verbinden deze met partners uit de jeugdketen, zoals het voorliggend veld, voorschoolse voorzieningen en onderwijs. We maken preventief jeugdbeleid en geven verder vorm aan de werkzaamheden van het preventieteam Jeugd. Hiermee sluiten we aan op de gewenste ontwikkelingen vanuit de hervormingsagenda jeugd.
Ouderen
We willen dat inwoners zo veel en zo lang mogelijk zelfstandig meedoen in de samenleving en thuis blijven wonen. Dat gaat niet vanzelf. Gezond eten, voldoende bewegen en deelnemen aan sociale activiteiten draagt hier allemaal aan bij. Dit gaan we dan ook zo veel mogelijk stimuleren. Het is belangrijk dat senioren tijdig nadenken over, en zich voorbereiden op het ouder worden. In 2024 gaan we het beleidsplan Gezond en gelukkig oud in Maashorst uitwerken in een uitvoeringsplan.
Programma 7 Volksgezondheid, milieu en duurzaamheid
Volksgezondheid
Positieve gezondheid is een benadering binnen de gezondheidszorg die niet de ziekte, maar een betekenisvol leven van mensen centraal stelt. De nadruk ligt op de veerkracht, eigen regie en het aanpassingsvermogen van de mens en niet op de beperkingen of ziekte zelf. Bij positieve gezondheid hoort het kunnen omgaan met de veranderingen in het leven. Daarom staat bevordering van gezondheid in al ons handelen voorop, zowel gemeentebreed, gebiedsgericht als persoonsgericht. We zetten ons in om sociaaleconomische gezondheidsverschillen te verkleinen en samen met onze preventiepartners richten we ons op de kwetsbaren in onze samenleving.
Ook wordt het AED-beleid herzien en wordt er gewerkt aan een optimale dekking van AED’s binnen de gemeente.
Transitie landbouw
De agrifood sector staat voor een grote transitieopgave. De sector moet veranderen in een die maatschappelijk geaccepteerd en gewaardeerd wordt, diervriendelijk produceert, past in zijn natuurlijke omgeving en geen onaanvaardbare (gezondheids)risico’s voor mens en dier met zich meebrengt. Daarin willen we samen met ondernemers optrekken. Want die transitie maken niet alleen zij door, ook onze werkwijze moet zich daarop aanpassen. Een transitiemanager gaat daarom onze agrarisch ondernemers daarbij vanaf nu ondersteunen.
Op het grondgebied van de gemeente Maashorst ligt Agro Proeftuin de Peel. Daar werken onderwijs, overheid en ondernemers in het gebied samen aan duurzame en innovatieve teelten, bodemverbetering en verbeteringen in de veehouderij.
Duurzaamheid
De internationale Global Goals (SDG’s) en het Nationaal Klimaatakkoord vormen minimaal de uitgangspunten voor ons duurzaamheidsprogramma. De integrale benadering van de Global Goals gaan we gebruiken als het kompas voor duurzaamheidsbeleid in de gemeente Maashorst. De transitie naar een duurzame(re) samenleving is een belangrijke aanleiding van de Omgevingswet. In de Omgevingsvisie van de gemeente Maashorst zijn strategische doelen voor duurzame ontwikkeling geformuleerd. Duurzame ontwikkeling moet worden geborgd in het hele domein van de fysieke leefomgeving. Zodat de keuzes die we maken direct een bijdrage leveren aan het behalen van doelen uit onder andere: het Klimaatakkoord, het Deltaplan Ruimtelijke Adaptatie, het uitvoeringsprogramma Circulaire Economie en het Schone Lucht Akkoord. Om duurzame ontwikkeling te borgen in het hele domein van de fysieke leefomgeving is het formuleren van concrete doelen op korte, middel en lange termijn essentieel. Deze doelen werken we uit in vooralsnog zes Duurzame Doelenagenda’s. Deze agenda’s ondersteunen het integraal werken aan duurzame doelen in de hele organisatie.
Gemeenten spelen een belangrijke rol in de uitvoering van het klimaat- en energiebeleid. In 2050 moeten de woningen in onze gemeente goed geïsoleerd zijn en aardgasvrij verwarmd worden. We gaan deze doelen behalen door ons via verschillende actielijnen te richten op de diverse vastgoedeigenaren. We nemen de woningkarakteristieken mee en benaderen doelgroepen op een effectieve manier. Voorop staat dat we al onze inwoners van de juiste informatie voorzien om over te stappen naar aardgasvrij.
In het Uitvoeringsplan Verduurzaming Gebouwde omgeving werken we de TransitieVisie Warmte en het Klimaatakkoord verder uit naar de benodigde organisatie, een planning en een begroting. Met de door het Rijk beschikbaar gestelde middelen kunnen we extra personeel aantrekken, kennis vergroten en externe expertise in huis halen voor deze opgave. Een belangrijk onderdeel is de uitvoering van het Nationaal Isolatieprogramma. De nadruk ligt daarbij op de slecht geïsoleerde woningen (label E, F en G). De ambitie is om met deze actielijn deze woningen te isoleren. Daarbij worden een of meerdere stappen gezet richting de standaard voor woningisolatie. Dit bouwt voort op de aanpak van energiearmoede.
Afval
Onze afvalinzameling gaat veranderen, vooral in oud Landerd. Daar wordt vaker ingezameld. Verder zetten we in op het beter scheiden van afval.
Programma 8 Volkshuisvesting, ruimtelijke ordening en stedelijke vernieuwing
Omgevingswet
Het besluit is gevallen: de Omgevingswet gaat in op 1 januari 2024. Beleid en regels zijn nu nog vastgelegd in structuurvisies en bestemmingsplannen. Met de Omgevingswet gebruiken we daarvoor straks andere instrumenten, zoals een omgevingsvisie en een omgevingsplan. In de opmaat naar de nieuwe wet bereiden we ons daar intensief en goed op voor.
Als eerste onderliggend document hebben we inmiddels onze ontwerp-omgevingsvisie opgeleverd. Die verwachten we nog dit jaar vast te kunnen stellen. Op basis van die visie maken we een eerste omgevingsplan. Dat is een – eerste – werkplan.
We willen op een goede manier betekenis geven aan deze integrale en gezamenlijk ontwikkelde visie. Flexibiliteit en maatwerk bouwen we in, zodat we ook goed kunnen inspelen op kansrijke en toekomstige ontwikkelingen.
Woningbouwprogramma
Onze focus ligt nog steeds op woningbouw versneld mogelijk maken. Daarom steken we momenteel (ook) veel tijd en energie in bestemmingsplannen. Die willen we nog voor de ingang van de Omgevingswet in procedure brengen. Want dan kunnen we in 2024 inderdaad aan de slag met bouwen.
Uiteraard heeft de woondeal invloed op het programma van woningen die we kunnen realiseren. Belangrijk aandachtspunt in dat programma is het bouwen voor bijzondere doelgroepen, alsook voor sociale huur. We dagen ontwikkelaars uit om óók goedkopere huur- en koopwoningen te realiseren voor mensen met een beperkte beurs en voor jonge én oudere zorgbehoevenden.
De woningbouwplannen verdelen we zo goed mogelijk, ook naar behoefte, over de kernen van onze gemeente. Een volledig overzicht van woningbouwplannen staat op www.woneningemeentemaashorst.nl. We werken nu onder meer aan de plannen voor Eikenheuvel (Uden) en Repelakker-III (Zeeland).
Programma 9 Bestuur en dienstverlening
Dienstverlening
In 2024 geven we invulling aan het doel 'innovatieve en klantvriendelijke dienstverlening' door ons te richten op Bereikbaarheid, digitalisering en klantgemak en innovatie. Zo willen we onze inwoners nog beter van dienst zijn.
Burgerparticipatie
We willen een participatieve gemeente worden die in verbinding staat met haar inwoners, naar ze luistert en ze betrekt. Die denkt in mogelijkheden en die actief betrokken is bij initiatieven uit de gemeenschap. Dat betekent dat we plannen op maat maken en beleid ontwikkelen en realiseren samen met onze inwoners, verenigingen, bedrijven en instellingen. Daarom gaan we onder meer verder met het maken van de kernen CV’s en het ontwikkelen van participatie in de kern Uden. Ook maken we in 2023 en 2024 een participatieverordening en participatiebeleid. En trainen we collegeleden, projectleiders, beleidsadviseurs en andere collega’s in participatief denken en werken.
Toekomstdenken
Nu we twee jaar Maashorst zijn en we nog steeds hard werken om de basis verder op orde te brengen, is het belangrijk na te denken over de toekomst. Wie zijn we, wat willen we zijn, waar gaan we naar toe. Samen met de gemeenteraad willen we daar aan werken.
Ook moeten we voldoen aan wettelijke verplichtingen die uit een fusie van gemeenten voortvloeien. De wijze waarop en de kwaliteit daarvan weegt mee in de evaluatie van de herindeling. die in 2024 komt, en waaruit moet blijken dat de schaalgrootte die we nu hebben voordelen heeft voor de inwoners.
Programma 10 Bedrijfsvoering en inkomsten
Financiën
Het is belangrijk, en voor veel mensen ook vanzelfsprekend, dat een gemeente de financiën op orde heeft. Dat er voldoende vet op de botten is om financiële op te vangen zonder dat inwoners dat merken doordat de lasten verzwaard worden. Tot op heden lukt dat Maashorst, maar we voorzien hier een probleem vanaf 2026. Met het toenemend aantal taken dat het Rijk naar gemeenten overhevelt, zonder de daarbij horende financiële middelen, gaan we na 2026 in de rode cijfers komen, net als alle gemeenten in Nederland. We willen daarom een helder signaal afgeven aan het kabinet en de Tweede Kamer dat de huidige financiële middelen niet voldoende zijn voor het takenpakket dat we inmiddels hebben.
Human Resources
Van twee kleine gemeenten naar een middelgrote gemeente stelt andere eisen aan een organisatie. Er komen andere uitdagingen op ons af, en we moeten onze organisatie verder versterken om daar professioneel en vaardig mee om te kunnen gaan. De samenleving verandert, wij moeten daar gelijke pas mee houden. In het afgelopen jaar kregen we te maken met demonstraties, overlast en crises. Maar ook op andere terreinen, zoals bijvoorbeeld de snelheid van informatieverstrekking die van ons wordt verwacht, de komst van de Wet Open Overheid, brengen nieuwe vraagstukken met zich mee. Die versterking is op zichzelf al een forse uitdaging, want in deze tijd van krapte op de arbeidsmarkt is het werven van werknemers en het houden er van allerminst vanzelfsprekend. Wij willen graag een werkgever zijn die aandacht heeft voor de wensen van werknemers. Maashorst is een fijne gemeente om te werken. Dat willen we blijven en we willen ons werkgeverschap ook verder uitbouwen.