We vinden risicomanagement belangrijk in de gemeente Maashorst. Het heeft dan ook een prominente plek binnen de planning & control cyclus en we zien het als een continu proces.
Bij alle planning & control producten rapporteren we hierover in de paragraaf Weerstandsvermogen en risicobeheersing. In plaats van een periodieke inventarisatie, is risicomanagement bij gemeente Maashorst een manier van denken. Het dient als hulpmiddel bij het nemen van besluiten door zowel de raad als het college.
Zichtbaar is dat risicomanagement, het onderwerp van deze paragraaf, slechts 1 van de 3 pijlers is. De pijlers worden toegelicht bij het onderdeel 'Gevolgen Programmabegroting 2024 voor de financiële positie'.
Beleid
Het beleid voor risicomanagement voor de gemeente Maashorst is opgesteld. Hiervoor is het beleid van beide voormalige gemeenten Landerd en Uden geharmoniseerd. De formele vaststelling door de Raad van Maashorst heeft plaatsgevonden op 20 januari 2022. Dit beleid is de basis voor het schrijven van deze paragraaf weerstandsvermogen en risicobeheersing.
Op grond van artikel 11 van het Besluit Begroting en Verantwoording, zijn gemeente verplicht om een aantal kengetallen op te nemen in deze paragraaf. Deze indicatoren zijn opgenomen in het onderdeel Financiële begroting- Gevolgen programmabegroting 2024 voor de financiële positie.
Kengetallen financiële verordening
Daarnaast presenteren we conform artikel 18 uit onze financiële verordening de volgende kengetallen.
| Omschrijving | Rekening 2022 | Begroting 2023 | Begroting 2024 | Begroting 2025 | Begroting 2026 | Begroting 2027 |
| 1. Netto schuld per inwoner | € 1.049,35 | € 1.260.57 | € 1.137.83 | € 1.351.83 | € 1.236.53 | € 1.071,67 |
| 2. Saldo van baten en lasten voor mutaties reserves als percentage van de inkomsten(-=voordeel, +=nadeel) |
-6,02% |
6,41% |
-0,47% |
-3,13% |
1,98% |
2,77% |
| 3. Onbenutte belastingcapaciteit OZB als percentage van de inkomsten |
3,36% |
2,93% |
2,94% |
2,94% |
3,08% |
3,10% |
Doelstelling van de gemeente Maashorst is om periodiek inzicht te hebben in de risico's. Hierover wordt 4x per jaar (in de 1e Bestuursrapportage, Programmabegroting, 2e Bestuursrapportage en Programmarekening) verantwoording afgelegd. De financiële omvang van deze risico's brengen we op uniforme wijze in beeld, conform het vastgestelde beleid.
Top 10 risico’s
De risico inventarisatie vindt plaats op basis van het inschatten van de financiële impact en de kans van optreden. We hanteren bij het bepalen van de kans, klassen van 1 tot 5.
Voor een verdere toelichting op dit systeem van risicobeoordeling, verwijzen wij naar het eerder genoemde beleid voor het risicomanagement dat is opgesteld voor de gemeente Maashorst. Hieronder is schematisch weergegeven wat de grootste risico’s zijn voor de gemeente Maashorst.
| Nummer | Risico | Omvang |
| 1 | Grondexploitatie | € 5.527.000 |
| 2 | Stikstofproblematiek | € 1.830.000 |
| 3 | Sociaal domein: gespecialiseerde jeugdhulp | € 1.586.000 |
| 4 | Sociaal domein: Wet Maatschappelijke Ontwikkelingen 2015 (Wmo dagbesteding, Wmo hulp bij het huishouden, Wmo individuele begeleiding, en Wmo voorzieningen) | € 1.510.000 |
| 5 | Gemeenschappelijke regelingen | € 700.000 |
| 6 | Sociaal domein: Participatiewet (Gebundelde uitkering, Algemene Bijstand, IOAW, IOAZ, Bbz en LKS) | € 650.000 |
| 7 | Niet gedekte claims, aansprakelijkheidsverzekering, risico gevolgschade a.g.v. niet nakomen van contractuele afspraken | € 600.000 |
| 8 | Kwaliteitsmanagement systeem rechtmatigheid | € 540.000 |
| 9 | Bedrijfsvoeringsrisico | € 530.000 |
| 10 | Sociaal domein: Participatiewet (Wsw, Beschut Werk en Arbeidsparticipatie) | € 520.000 |
| Totaal | € 13.993.000 |
Uitgebreide risicoanalyse
De risico's worden conform ons beleid voor risicomanagement geïnventariseerd. Hierdoor is op een gedetailleerd niveau inzicht in de risico's die de gemeente Maashorst loopt. Tevens wordt door de teams aangegeven op welke wijze de risico's beheerst worden. Zie hier dit bestand voor de volledige risico-inventarisatie.
De risico’s zijn opnieuw beoordeeld en zo nodig aangepast ten opzichte van de risico's in de Programmarekening 2022 (raad juli 2023).
De gemeente Maashorst wil sturen op risico’s en weerstandsvermogen. Belangrijk hierbij is ook de ontwikkeling van de vermogenspositie van onze gemeente. De vermogenspositie heeft betrekking op de incidentele weerstandscapaciteit. In onderstaand overzicht is duidelijk zichtbaar hoe het vermogen zich ontwikkelt.
In de grafiek is zichtbaar dat de reservepositie van de gemeente Maashorst redelijk stabiel is. De begrote reserves in 2024 nemen iets af. Dit wordt vooral veroorzaakt door incidentele nadelige gevolgen die ten laste komen van de Algemene reserve (o.a. resultaatbestemmingen)
De weerstandsratio wordt als volgt berekend: weerstandscapaciteit : risico's = weerstandsratio
Voor de begroting 2024 is dat € 86.082.000/€ 16.997.000= 5,06
De weerstandsratio geeft aan in hoeverre de gemeente Maashorst in staat is haar risico's op te vangen. Hierbij is met de Raad afgesproken dat de norm tussen 1 en 2 ligt. De ratio ligt ruim boven de norm.
Voor een verdere toelichting op de ontwikkeling van de weerstandsratio wordt verwezen naar de financiële begroting onderdeel "gevolgen programmabegroting 2024 voor de financiële positie".
De weerstandscapaciteit is als volgt opgebouwd:
| Nummer | Onderdeel | Bedrag |
| 1 | Algemene reserve vrij besteedbaar | € 69.190.000 |
| 2 | Algemene reserve grondbedrijf | € 5.059.000 |
| 3 | Stille reserves | € 6.297.000 |
| 4 | Onbenutte belastingcapaciteit (Onroerende zaak Belasting) | € 5.536.000 |
| Totaal | € 86.082.000 |
1. Algemene reserve vrij besteedbaar
De algemene reserve vrij besteedbaar bedraagt bijna € 70 miljoen (stand 31-12-2024). Het verloop van de algemene reserve is zichtbaar bij ontwikkeling vermogenspositie.
2. Algemene reserve grondbedrijf
Het doel van de algemene reserve van het Grondbedrijf is het opvangen van eventuele nadelen op grondexploitatiecomplexen. Het vormt een risicobuffer op basis van het Meerjarenperspectief grondbedrijf. In de inventarisatie van de risico’s zijn ook de risico’s van het grondbedrijf opgenomen. Daarom wordt deze reserve meegenomen in de berekening van het weerstandsvermogen. De algemene reserve van het grondbedrijf is begroot op ruim € 5 mln.
3. Stille reserves
Onder stille reserves vallen onder andere de gemeentelijke gronden en panden die gewaardeerd zijn tegen de toen geldende aankoopwaarden. Een belangrijke voorwaarde is dat het een en ander per direct verkoopbaar is. De stille reserves bedragen € 6,3 miljoen. De inschatting van de stille reserve is conform de stand per 31 december 2022. De actualisatie van de berekening vindt 1x per jaar, per jaareinde plaats.
4. Onbenutte belastingcapaciteit
De onbenutte belastingcapaciteit OZB wordt berekend door de maximale tarieven te vergelijken met de tarieven van de gemeente Maashorst. Voor de overige heffingen wordt het verschil tussen 100% kostendekkendheid en de werkelijke inkomsten als onbenutte belastingcapaciteit aangemerkt.
Berekening onbenutte belastingcapaciteit
Voor de maximale belastingtarieven wordt gebruik gemaakt van de normen voor het artikel 12-beleid. Dit betekent dat, als de gemeente Maashorst niet meer in staat zou zijn om de structureel zich manifesterende risico’s binnen de exploitatie op te vangen, de gemeente door het Rijk gewezen zou worden op de mogelijkheid om de OZB-tarieven te verhogen om zodoende meer structurele opbrengsten te realiseren. Dit noemt men het artikel 12-beleid.
Volgens de hiervoor geldende wettelijke richtlijnen heeft de gemeente Maashorst een onbenutte belastingcapaciteit van € 5,5 miljoen.