Programma 7 Volksgezondheid, milieu en duurzaamheid
Inleiding
Terug naar navigatie - Programma 7 Volksgezondheid, milieu en duurzaamheid - InleidingDit programma heeft als doel de gezondheid en het welzijn van inwoners te bevorderen. In Maashorst werken we vanuit het principe van positieve gezondheid: de nadruk ligt op veerkracht, eigen regie en aanpassingsvermogen, in plaats van op ziekte of beperking. Preventie richt zich vooral op de kwaliteit en toegankelijkheid van de leefomgeving, zoals school, werk en vrije tijd. De gemeente schept hiervoor de voorwaarden zodat iedereen kan meedoen.
Dit programma bestaat uit de volgende taakvelden:
- 7.1 Volksgezondheid
- 7.2 Riolering
- 7.3 Afval
- 7.4 Milieubeheer
- 7.5 Begraafplaatsen en crematoria
Relevante ontwikkelingen
Terug naar navigatie - Programma 7 Volksgezondheid, milieu en duurzaamheid - Relevante ontwikkelingenIn 2025 is gezondheid verder verankerd als integraal thema in beleid. Met preventieve voorzieningen en samenwerking met partners zetten we in op een gezonde leefstijl en meer mentale veerkracht. Het Schone Lucht Akkoord en de Omgevingsvisie zorgen dat gezondheid ook in ruimtelijke keuzes wordt meegenomen. Tegelijkertijd vragen geuroverlast, geluidsoverlast en de vliegbewegingen rond Volkel blijvend bestuurlijke aandacht.
De klimaatopgave staat centraal in ons verleden en toekomstig handelen. De energietransitie vraagt om daadkracht, samenwerking en flexibiliteit, maar wordt beïnvloed door externe factoren zoals aanvullend soortenonderzoek en regionale besluitvorming, die vertragingen en risico’s op onder andere netcongestie kunnen veroorzaken. Tegelijkertijd biedt de herziening van de RES-NOB kansen om warmte- en energieopgave efficiënter te koppelen.
We boeken concrete vooruitgang: een regionaal NIP-isolatieprogramma in samenwerking met de regio, een duurzaamheidsakkoord met woningcorporaties, en de indiening van de eerste SMP voor de kern Uden bij de provincie, waarmee we onze koploperspositie bevestigen. Daarnaast breiden we het netwerk van laadpalen uit en onderzoeken we de meetbaarheid van onze duurzaamheidsprestaties via de SDG’s, zodat lokale inspanningen bijdragen aan mondiale doelen.
Een aantal wijken in de gemeente zijn de komende 10 à 20 jaar aan de beurt voor een grootschalige reconstructie. Als gevolg van de staat en leeftijd van de riolering en wegen is het nodig deze te vervangen. Bij de nieuwe inrichting staan gezondheid, omgevingskwaliteit en duurzame ontwikkeling centraal. In 2025 en 2026 worden nieuwe stresstesten uitgevoerd om kwetsbare plekken voor hitte, droogte en wateroverlast in beeld te brengen. De uitkomsten worden gebruikt bij maatregelen in de openbare ruimte, waarin ook meer aandacht is voor klimaatadaptatie, biodiversiteit en recreatieve functies. Daarnaast werken we aan de transitie naar een circulaire economie, met nadruk op afvalscheiding, het gebruik van secundaire grondstoffen en het voorkomen van afval.
Wat willen we bereiken?
Terug naar navigatie - Programma 7 Volksgezondheid, milieu en duurzaamheid - Wat willen we bereiken?7.1.1 Vitaal oud(er) worden, mentale gezondheid versterken en gezondheidsverschillen verkleinen
Terug naar navigatie - Programma 7 Volksgezondheid, milieu en duurzaamheid - Wat willen we bereiken? - 7.1.1 Vitaal oud(er) worden, mentale gezondheid versterken en gezondheidsverschillen verkleinenDe gemeente Maashorst wil activiteiten en netwerken stimuleren die bijdragen aan:
- vitaal ouder worden in een gezonde leefomgeving;
- versterking van mentale gezondheid;
- verkleining van gezondheidsverschillen tussen inwoners.
-
Het is van belang om te omschrijven hoe we tot een gezonde samenleving, leefomgeving en leefstijl komen. Dit vergt een integrale en gedragen aanpak.
VoortgangTijd
GroenUitvoeringsprogramma -
In de uitvoering willen we onze inwoners benaderen volgens de principes van positieve gezondheid. Dit is een benadering die niet ziekte centraal stelt, maar een betekenisvol leven van mensen. En die de nadruk legt op de veerkracht, eigen regie en het aanpassingsvermogen van de mens en niet op de beperkingen of ziekte zelf. Het op een gezonde manier kunnen omgaan met de veranderingen in het leven, is onderdeel van deze aanpak. Door te werken volgens de principes van positieve gezondheid kunnen we de informele gemeenschappen versterken en de leefomgeving beter inrichten.
VoortgangTijd
GroenUitvoeringsprogramma -
Ook vanuit het Integraal Zorg Akkoord (IZA) werken we op regionaal en subregionaal niveau met de brede benadering van gezondheid. Het samenwerkingsverband rondom ziekenhuis Bernhoven, met de naam Samen in Gezondheid (SIG), is bezig met het uitwerken van een transformatieplan. Dit transformatieplan richt zich op drie speerpunten: 1. vitaal oud(er) worden, 2. mentale gezondheid en 3. werken vanuit de principes van positieve gezondheid. Die brede benadering zien we ook terug in de sterke sociale basis die lokaal gericht is op uitvoering van 'het Gezond en actief leven akkoord' (GALA). Hiermee sturen we op lokaal niveau op sterke gemeenschappen en een gezonde samenleving door de wisselwerking tussen formele en informele netwerken optimaal te benutten.
In deze aanpak wordt op alle niveaus gewerkt aan versterking van de samenwerking met partners en de bouw van een netwerk met partijen binnen het sociaal en medisch domein. Hiermee leggen de landelijke akkoorden (IZA en GALA) ook een directe lijn naar het rijksprogramma 'Wonen en Zorg voor ouderen' (WOZO).
VoortgangTijd
GroenUitvoeringsprogramma
7.2.1 Verbeteren van het functioneren van drukriolering en het lokaal vasthouden van regenwater in het buitengebied
Terug naar navigatie - Programma 7 Volksgezondheid, milieu en duurzaamheid - Wat willen we bereiken? - 7.2.1 Verbeteren van het functioneren van drukriolering en het lokaal vasthouden van regenwater in het buitengebiedIn het buitengebied ligt een ander soort riool dan in de gebouwde omgeving. Het vuile water wordt hier via pompen naar het riool in het centrum geleid. In deze buizen is geen ruimte om ook regenwater mee te nemen. Daarom is het verboden regenwater op dit riool aan te sluiten. Uit onderzoek weten we in welke gebieden nog verboden aansluitingen voor regenwater zitten. We laten eigenaren deze verbindingen afsluiten.
-
We gaan het gesprek aan met de bewoners en leggen uit waarom het belangrijk is het regenwater op eigen grond op te vangen. Als de verbinding van het regenwater niet wordt afgesloten, leggen we een boete op.
VoortgangTijd
OranjeTijd (toelichting)
Het vaststellen van een gebiedsaanwijzing voor het buitengebied van Maashorst noord heeft vertraging opgelopen door noodzakelijke behandeling van ingediende zienswijzen.
Uitvoeringsprogramma
7.2.2 Een klimaat veerkrachtige inrichting van onze fysieke leefomgeving
Terug naar navigatie - Programma 7 Volksgezondheid, milieu en duurzaamheid - Wat willen we bereiken? - 7.2.2 Een klimaat veerkrachtige inrichting van onze fysieke leefomgevingWe kijken samen waar maatregelen nodig zijn. Een belangrijk uitgangspunt is dat maatregelen nut hebben en betaalbaar zijn. Het belangrijkste punt in ons hemelwaterbeleid is dat we ‘waterneutraal ontwikkelen’. Dit betekent dat er voor elke extra vierkante meter aan daken, tegels en inritten (verhard oppervlak) waterberging moet worden aangelegd. Die berging moet minimaal 60 mm water (60 liter) per vierkante meter verhard oppervlak kunnen opvangen. Vanuit deze berging moet het water in de bodem wegzakken.
Het werkt goed om regenwater niet meer direct naar het riool te laten stromen. Daardoor verminderen de gevolgen van klimaatverandering. Het gaat om regen die valt op daken, inritten, wegen en voetpaden. We leggen projecten aan om dit regenwater te verzamelen, te bergen en in de bodem te laten zakken. Als dat niet snel genoeg lukt, laten we het water naar een plek stromen waar het geen overlast geeft.
-
We starten in 2025 met de voorbereiding en uitvoering van de stresstesten en pakken dit (net als in 2020), gezamenlijk op binnen de watersamenwerking as50+. De stresstesten worden elke 6 jaar opnieuw gedaan. Daarbij wordt de informatie geactualiseerd met de laatste stand van het klimaat. Het rapport over ‘wereldwijde klimaatverandering 2022’ van het IPCC is door KNMI in 2023 vertaald naar de situatie voor Nederland. Net als bij de vorige versie uit 2014 is een aantal klimaatscenario’s uitgewerkt, die als uitgangspunt dienen voor onze nieuwe ronde van stresstesten in 2025.
VoortgangTijd
GroenUitvoeringsprogramma
7.3.1 We willen onze afvalinzameling uniformiseren en dat er meer afval wordt gescheiden en voor recycling beschikbaar komt
Terug naar navigatie - Programma 7 Volksgezondheid, milieu en duurzaamheid - Wat willen we bereiken? - 7.3.1 We willen onze afvalinzameling uniformiseren en dat er meer afval wordt gescheiden en voor recycling beschikbaar komtBelangrijk is dat de gescheiden grondstoffen van voldoende kwaliteit zijn om te kunnen recyclen. In 2028 willen we de hoeveelheid restafval per inwoner terugbrengen van 158 naar 80 kilo. Dit is een eerste stap richting een circulaire economie in 2050.
-
We gaan de papierinzameling in Maashorst evalueren. We kijken hierbij naar de efficiëntie en of de kosten in verhouding zijn met de in te zamelen hoeveelheden. We gaan beoordelen of de huidige inzamelmethode de meest geschikte is om zo optimaal mogelijk papier gescheiden in te zamelen. En we gaan daar waar nodig een verbeterplan opstellen.
VoortgangTijd
OranjeTijd (toelichting)
We ronden de evaluatie in 2026 af. In 2025 is prioriteit gegeven aan onvoorziene ontwikkelingen met hogere urgentie, zoals de afwikkeling textielinzameling.
Uitvoeringsprogramma -
We gaan de afvalinzameling bij de hoogbouw evalueren. We kijken hierbij naar de efficiëntie en of de kosten in verhouding zijn met de in te zamelen hoeveelheden. We gaan beoordelen of de huidige inzamelmethode de meest geschikte is om zo optimaal mogelijk alle afvalstromen gescheiden in te zamelen. En we gaan daar waar nodig een verbeterplan opstellen.
VoortgangTijd
OranjeTijd (toelichting)
We ronden de evaluatie in 2026 af. In 2025 is prioriteit gegeven aan onvoorziene ontwikkelingen met hogere urgentie zoals bijvoorbeeld afwikkeling textielinzameling waardoor enige vertraging in de papierevaluatie is ontstaan.
Uitvoeringsprogramma -
We voeren het uitvoeringsprogramma 'Van Afval Naar Grondstof' uit, waarbij we invulling geven aan het doel om de hoeveelheid afval per inwoner terug te dringen. In 2025 gaan we meten wat het effect is van de afvalinzameling in Reek, Schaik en Zeeland. Ook leggen we de inzameling van textiel onder de loep. In de uitrol van de nieuwe afvalinzameling in geheel Maashorst zetten we meer in op positieve communicatie over de meerwaarde van goed scheiden.
VoortgangTijd
OranjeTijd (toelichting)
Het uitvoeringsplan is gevolgd. De glasinzameling is geharmoniseerd, textielbeleid is opgesteld, gratis grofvuil naar mobiele milieustraat is ingevoerd, de afvalstoffenheffing wordt herijkt en het haalbaarheidsonderzoek circulair ambachtscentrum is gestart en loopt door tot 2026.
Uitvoeringsprogramma
7.4.1 Duurzame ontwikkeling
Terug naar navigatie - Programma 7 Volksgezondheid, milieu en duurzaamheid - Wat willen we bereiken? - 7.4.1 Duurzame ontwikkelingSamen met onze inwoners willen we van Maashorst een duurzame en groene gemeente maken. We hechten belang aan inclusiviteit (iedereen kan meedoen). Daarom besteden we speciale aandacht aan inwoners met een laag inkomen en aan het voorkomen van energiearmoede. Bij de uitvoering van ons energieprogramma werken we samen met de regio aan de Regionale Energie Strategie (RES). Binnen de mogelijkheden van de huidige, beperkte netwerkcapaciteit richten we ons op oplossingen voor zowel inwoners als bedrijven.
Voor de gebouwde omgeving zetten we in op energiebesparing (bijvoorbeeld door gerichte isolatie en het dichten van kieren) én op de overgang naar duurzame warmte. We bieden extra ondersteuning in lijn met het nationale isolatieprogramma en we stimuleren de ontwikkeling van andere energiedragers, zoals waterstof en accu’s.
Als gemeente willen we zelf het goede voorbeeld geven door ons gemeentelijk vastgoed energieneutraal te maken.
Klimaatadaptatie is een overkoepelend thema dat we belangrijk vinden.
We ontwikkelen instrumenten om te beoordelen of onze maatregelen effectief zijn.
-
De beweging naar lokale duurzame energie is in ontwikkeling. Een lokaal energiebedrijf kan mogelijk een bijdrage leveren aan onze energietransitie. We onderzoeken of een lokaal energiebedrijf van toegevoegde waarde is voor onze gemeente.
VoortgangTijd
GroenUitvoeringsprogramma -
We stellen in 2025 een uitvoeringsplan op voor verduurzaming van onze gemeentelijke gebouwen. Verduurzaming wordt hierdoor een onderdeel van het meerjaren-onderhoudsplan en de meerjaren-begroting. We ronden het project ‘verduurzaming sporthal de Stigt’ af.
VoortgangTijd
GroenUitvoeringsprogramma -
In Maashorst is de mogelijkheid voor collectieve aardgasvrije warmtenetten beperkt tot de wijken Bitswijk, Nonnenveld en Flatwijk in Uden. De mogelijkheid voor deze wijken hangt samen met de woningdichtheid en het hoge percentage woningen dat eigendom is van corporaties. Woningcorporatie Area is al gestart met een collectief duurzaam warmtenet in de Flatwijk, ter vervanging van het bestaande (aardgas) netwerk. Een publiek warmtebedrijf heeft in Maashorst geen potentie. Eventuele collectieve voorzieningen zoals een warmtenet zullen dan ook op initiatief van de vastgoedeigenaren tot stand moeten komen. In 2025 voeren we samen met Area verdere haalbaarheidsstudie(s) uit voor warmtenetten in Nonnenveld en Bitswijk. Onafhankelijk van de uitkomst zal initiatief tot realisatie bij Area liggen.
VoortgangTijd
RoodTijd (toelichting)
In samenspraak met Area is besloten dat dit onderzoek niet zinvol is; uit de analyses blijkt dat collectieve warmtevoorzieningen in Nonnenveld en Bitswijk op korte termijn niet interessant zijn.
Uitvoeringsprogramma -
De gemeente Maashorst neemt deel aan gezamenlijke (provinciale) aanbestedingen voor laadinfrastructuur. Dit moet leiden tot meer laadmogelijkheden in de openbare ruimte. Met een kabelgoot kan een inwoner zonder parkeergelegenheid op eigen terrein de auto opladen op een openbare parkeerplaats. In 2025 gaan we de pilot kabelgoten evalueren.
VoortgangTijd
GroenUitvoeringsprogramma -
In 2025 openen we de tweede opstellingsronde 'tender zon-op-land'.
VoortgangTijd
OranjeTijd (toelichting)
De tweede opstellingsronde "tender zon-op-land" starten we op het moment dat de vergunningverlening voor de initiatieven uit de eerste tenderronde zijn afgerond. Naar verwachting start de tweede tenderronde eind 2025 of begin 2026.
Uitvoeringsprogramma -
Vanaf 2025 gaan we vooral het duurzame doel 'Veerkrachtig & Soortenrijk' uitwerken. Dat doen we in verschillende omgevingsprogramma’s en door al uitgangspunten en maatregelen mee te nemen in lopende projecten.
VoortgangTijd
GroenUitvoeringsprogramma -
In 2025 gaan we een lokale aanpak voor de isolatie van woningen ontwikkelen, in lijn met het Nationaal Isolatieprogramma en binnen de kaders van het Natuurvriendelijk Isoleren. Daarnaast organiseren we inkoop- en uitvoeringsacties ondersteund door een Regionaal Uitvoeringsplatform. Met communicatiecampagnes brengen we nut en noodzaak van energiebesparing en isolatiemogelijkheden onder de aandacht.
VoortgangTijd
GroenUitvoeringsprogramma -
In 2025 ontwikkelen we ons 'Soortenmanagementplan' verder door. Dit plan volgt uit een verplichting vanuit de wet Natuurbescherming. De verblijfplaatsen van diersoorten die gebruik maken van daken en spouwen (mus, huis- en gierzwaluw en verschillende soorten vleermuizen) worden aangetast bij de uitvoering van isolatiemaatregelen. Het SMP leidt tot een collectieve vrijstelling voor het uitvoeren van isolatiemaatregelen.
VoortgangTijd
GroenUitvoeringsprogramma -
Gemeenten hebben de regie in het gebiedsgericht en planmatig verduurzamen en aardgasvrij maken van de gebouwde omgeving. Een (Wijk)uitvoeringsplan in dit kader is een plan om de gebouwen in een wijk (of ander gebied) aardgasvrij te maken, soms met voldoende isolatie als tussenstap. In 2025 starten we met een eerste (wijk)uitvoeringsplan. De wijk waarop we ons gaan richten, moeten we nog aanwijzen.
VoortgangTijd
GroenUitvoeringsprogramma -
In 2025 gaan we een samenwerkingsakkoord vaststellen met beide woningcorporaties om gezamenlijk efficiënter te verduurzamen, te leren van elkaars ervaringen en de lijnen tussen de organisaties te verkorten.
VoortgangTijd
GroenUitvoeringsprogramma -
In 2025 onderzoeken we hoe we als gemeente het biobased en circulair bouwen meer kunnen stimuleren.
VoortgangTijd
GroenUitvoeringsprogramma -
De Sustainable Development Goals (SDG's) zijn het kompas voor het werken aan duurzame ontwikkeling en brede welvaart. Ze helpen om in samenhang te werken aan duurzame doelen. In 2025 inspireren en informeren we collega's en de gemeenteraad over de waarde van een integrale benadering van duurzame ontwikkelingsdoelen en het belang van inclusiviteit (leave no one behind).
VoortgangTijd
GroenUitvoeringsprogramma -
In 2025 voeren een energieanalyse uit die moet uitwijzen welke problemen er zijn en wat mogelijke oplossingsrichtingen kunnen zijn. Daarnaast brengen we koplopers bij elkaar die zelf al actief zijn op gebied van duurzame ontwikkeling.
VoortgangTijd
GroenUitvoeringsprogramma
7.4.2 Transitie van het landelijk gebied
Terug naar navigatie - Programma 7 Volksgezondheid, milieu en duurzaamheid - Wat willen we bereiken? - 7.4.2 Transitie van het landelijk gebiedWe zoeken naar een nieuwe balans tussen wonen, werken en recreëren in het buitengebied. Daarbij staat de kwaliteit van de fysieke leefomgeving (leefbaarheid en gezondheid) voorop. De transformatie van het landelijk gebied kan volgens ons alleen slagen als we verbinding en samenspel creëren tussen bewoners en gebruikers.
Samen met partners willen we goede gesprekken mogelijk maken over de stikstofproblematiek en nemen we waar nodig het initiatief. We willen oplossingen realiseren voor de knelpunten rond ammoniak, stank en de gezondheid van mens en dier. Onze eerste focus ligt op de voormalige LOG-gebieden Graspeel en Odiliapeel.
-
Omdat het stikstofvraagstuk te groot is om als gemeente zelfstandig op te pakken, trekken we hierbij op met de regio, de provincie en het Rijk. We maken daarbij gebruik van gezamenlijke processen zoals NOVEX de Peel, het Brabants Programma Landelijk Gebied (BPLG) en de financiële mogelijkheden die daaruit voorkomen. Om de doelen voor het landelijk gebied uit te werken, en om opgaven en initiatieven te verbinden, gaan we een verkenning uitvoeren naar het opstarten van een integraal gebiedsproces voor het noordelijke deel van de Peel, oftewel De Noordelijke Peelpoort.
VoortgangTijd
GroenUitvoeringsprogramma -
We hebben voorbereidingen gestart om te komen tot een Beleidsprogramma Transitie Landelijk Gebied, in lijn met het regionaal Ruimtelijk Voorstel. De gevraagde budgetten zijn in de begroting opgenomen en gaan we onder meer inzetten voor de verbetering van de uitvoeringsorganisatie op het thema Transitie Landelijk gebied.
VoortgangTijd
GroenUitvoeringsprogramma -
We maken gebruik van gezamenlijke processen zoals NOVEX de Peel en het Brabants Programma Landelijk Gebied (BPLG) en de financiële mogelijkheden die daaruit voorkomen. En we zijn doorlopend in gesprek met omwonenden en ondernemers in het landelijk gebied.
VoortgangTijd
GroenTijd (toelichting)
.
Uitvoeringsprogramma -
Er heeft een mobiel meetstation in de Graspeel gestaan. In verband met onverklaarbare gemeten pieken ammoniak moeten we aan de hand van opgesteld advies een keuze maken of en hoe nieuwe metingen effectief kunnen bijdragen. Uit het advies moet ook naar voren komen welke aanpak bijdraagt aan reductie van hinderbeleving en verbetering van de gezondheid.
VoortgangTijd
OranjeTijd (toelichting)
Om de ervaren (geur)overlast beter in kaart te brengen en mogelijke oplossingen te verkennen wordt in samenwerking met het Louis Bolk Instituut een participatief belevingsonderzoek gestart.
Uitvoeringsprogramma
7.5.1 Vanuit een geharmoniseerde begraafplaatsverordening willen we onze begraafplaatsen toekomstbestendig maken.
Terug naar navigatie - Programma 7 Volksgezondheid, milieu en duurzaamheid - Wat willen we bereiken? - 7.5.1 Vanuit een geharmoniseerde begraafplaatsverordening willen we onze begraafplaatsen toekomstbestendig maken.We onderzoeken de mogelijkheden om begraafplaatsen anders vorm te geven en in te spelen op nieuwe ontwikkelingen. De trend is dat steeds minder mensen worden begraven en veel bestaande graven worden geruimd.
-
Deze herinrichting kan als model fungeren voor (het opstellen van een plan voor) herinrichting van de Schaijkse begraafplaats. Daarbij besteden we ook aandacht aan het versterken van groen op en rondom de gemeentelijke begraafplaatsen.
VoortgangTijd
GroenUitvoeringsprogramma
Wat betekent dit financieel?
Terug naar navigatie - Programma 7 Volksgezondheid, milieu en duurzaamheid - Wat betekent dit financieel?
Dit programma laat een nadeel zien van € 0,7 miljoen. De hogere lasten komen vooral door een budgetverschuiving van € 0,5 miljoen voor de Erfgoeddeal van programma 5 naar dit programma.
Daarnaast zijn specifieke uitkeringen ontvangen voor projecten binnen de klimaat- en energietransitie, zoals de Lokale aanpak isolatie (€ 1,5 miljoen) en het Soorten Management Plan (SMP, € 0,2 miljoen).
Deze middelen zijn budgettair neutraal verwerkt. Voor een uitgebreide toelichting op de financiële afwijkingen en investeringskredieten wordt verwezen naar het hoofdstuk Financiële voortgangsrapportage, onderdeel Financiële afwijkingen.