Samenvatting Bestuursrapportage 2024
1. Bestuurlijke Hoofdpunten
In 2024 richt de gemeente zich op het versterken van de weerbaarheid tegen ondermijning, het verbeteren van de bereikbaarheid en verkeersveiligheid in de kernen, en het stimuleren van een gezonde agrarische economie. Daarnaast blijft de gemeente inzetten op de ontwikkeling van bedrijventerreinen en de uitbreiding van kindcentra. Er wordt verder gewerkt aan sport- en cultuurbeleid, jongerenwerk, en het aanpakken van armoede en schulden. Ook duurzaamheid, woningbouwversnelling en innovatieve dienstverlening zijn belangrijke speerpunten. Deze ambities worden ondersteund door gerichte investeringen, maar leiden ook tot oplopende kosten, vooral op het gebied van zorg en duurzaamheid.
2. Financieel Beeld
Na het verwerken van alle voorgestelde begrotingswijzigingen, inclusief de algemene uitkering (septembercirculaire), is de begroting voor 2024 structureel sluitend, met een verwacht positief saldo van € 3,05 miljoen. Dit wordt deels bereikt door eenmalige besparingen in de bedrijfsvoering en hogere inkomsten uit de algemene uitkering. Ook voor 2025 blijft de begroting sluitend, met een positief saldo van € 868.000,-.
Na het verwerken van alle voorgestelde begrotingswijzigingen is het verwachte tekort voor de jaren 2026 en 2027 als gevolg van een voordeel in de septembercirculaire van € 1,3 miljoen maar nog steeds een oplopend tekort tot €9,58 miljoen in 2026. Deze tekorten worden vooral veroorzaakt door structurele kostenstijgingen in de zorg, zoals jeugdzorg en de Wmo, en door oplopende kosten voor duurzaamheidsmaatregelen. De gemeente is al gestart met een heroriëntatie op uitgaven en activiteiten om deze tekorten in de toekomst beheersbaar te houden.
3. Top 10 Hoofdpunten Nieuw Beleid
- Versterking van de aanpak van ondermijning en jeugdoverlast.
- Verbetering van verkeersveiligheid en de bereikbaarheid van de kernen.
- Stimulering van een gezonde agrarische economie en de landbouwtransitie.
- Uitvoering van de centrumvisie en de ontwikkeling van nieuwe bedrijventerreinen.
- Uitbreiding van sport- en cultuurbeleid in alle kernen.
- Afronding van nieuwbouw en uitbreiding van kindcentra.
- Verkleining van sociaaleconomische gezondheidsverschillen.
- Vergroting van het gebruik van minimaregelingen en een actieve aanpak van armoede.
- Versnelling van woningbouw voor diverse doelgroepen.
- Verder stimuleren van burgerparticipatie en klantgerichte dienstverlening.
4. Top 5 Risico’s
- Onzekerheid over toekomstige compensatie: vanaf 2026 is het onzeker of en in welke mate het Rijk compensatie zal bieden voor kostenstijgingen, vooral in het sociaal domein. Dit vormt een groot financieel risico.
- Toenemende druk op zorgvoorzieningen: de vraag naar jeugdzorg en andere zorgvoorzieningen blijft stijgen, wat leidt tot oplopende kosten. Dit risico wordt structureel.
- Vertragingen in woningbouwprojecten: externe factoren zoals regelgeving en marktontwikkelingen kunnen leiden tot vertragingen in woningbouwprojecten, wat de planning en financiering beïnvloedt.
- Stijgende kosten voor duurzaamheidsmaatregelen: de kosten voor het halen van klimaatdoelen blijven stijgen, met name door prijsontwikkelingen in de bouw en energie. Dit leidt tot extra uitgaven van €1 miljoen op jaarbasis vanaf 2026.
- Uitvoering van de Omgevingswet: de implementatie van de Omgevingswet brengt extra verplichtingen en kosten met zich mee, die de komende jaren oplopen.
5. Ontwikkeling Lastendruk Inwoners/Bedrijven
De gemeente streeft naar een beperkte verhoging van de lokale lasten. Voor een gemiddeld huishouden stijgen de totale woonlasten in 2024 met ongeveer 4,22% inflatiecorrectie, daarnaast is de nieuwe harmonisatie van de tarieven voor de rioolheffing van toepassing, gezamenlijk komt dat neer op 6,5%. Voor 2025 bedraagt de inflatiecorrectie 2,3% en een aanvullende eenmalige OZB-verhoging van 10% om de begroting sluitend te maken. Bedrijven zien een vergelijkbare stijging, vooral door de verhoging van de OZB en rioolheffing. De verhogingen zijn noodzakelijk om de stijgende kosten voor gemeentelijke voorzieningen te dekken, maar de gemeente streeft naar een evenwichtige verdeling van de lasten om de druk op inwoners en bedrijven te beperken.
6. Participatie Inwoners/Bedrijven
De gemeente blijft actief inzetten op het vergroten van de participatie van inwoners en bedrijven. Diverse inspraaktrajecten en betrokkenheidsprogramma’s worden ingezet om beleid op maat te maken, waarbij de behoeften van de lokale gemeenschap centraal staan. De participatieprojecten richten zich onder andere op verduurzaming, infrastructuur en zorgvoorzieningen. Door inwoners en bedrijven actief te betrekken, streven we naar een breder draagvlak en effectiever beleid.
7. Toelichting op de drie pijlers van ons Financieel Beleid
Structureel Beeld en Sluitende Begroting: de begroting is voor 2024 en 2025 structureel sluitend. Vanaf 2026 ontstaan tekorten, met een tekort na verwerking van de voorgestelde begrotingswijzigingen van €9,58 miljoen in 2026. Het principe 'nieuw voor oud' is dan ook leidend. Om de tekorten vanaf 2026 op te vangen, wordt een heroriëntatie van zowel de inkomsten als uitgaven uitgevoerd.
Financiering: De komende jaren vraagt om een financieringsbehoefte van € 17,35 miljoen, waarvan € 13 miljoen in 2027. Als gevolg van een vertraging in de realisatie van diverse investeringen is de financieringsbehoefte van € 20 miljoen uit 2024 doorgeschoven naar 2025. Dit heeft een negatief effect op de financiële kengetallen, maar blijft acceptabel binnen de strategische noodzaak van de investeringen.
Risico’s: De risico’s worden actief gemonitord. De huidige weerstandsratio van 4,88 geeft voldoende ruimte om eventuele risico’s af te dekken. Indien nodig kan een deel van de Algemene Reserve worden ingezet om onverwachte tegenvallers op te vangen, zonder de financiële stabiliteit in gevaar te brengen.
Deze samenvatting is conform de afspraken die met de auditcommissie zijn gemaakt.