Vanaf 1 januari 2022 zijn de gemeenten Landerd en Uden samen verder gegaan onder de naam Maashorst, met als doel een gezamenlijke toekomst die meer kansen biedt dan voor ieder afzonderlijk. Gemeente Maashorst heeft zes krachtige kernen en een sterke identiteit. Gelegen in en om natuurgebied De Maashorst kan onze nieuwe gemeente zich met recht het hart en longen van Noordoost-Brabant noemen. We zijn deze bestuursperiode dan ook met een ambitieus bestuursakkoord van start gegaan. We willen een groene gemeente zijn met een stevige ambitie qua dienstverlening, voorzieningen en werkgelegenheid. Een gemeente die ertoe doet in de regio, die iets te vertellen heeft en daardoor goed voor haar inwoners kan zorgen. Een gemeente waar mensen zich samen inzetten voor goed wonen, werken en recreëren. Waar inwoners, ondernemers, verenigingen en maatschappelijke organisaties de ruimte en kans krijgen om hun omgeving nog fijner te maken en waar nodig het gemeentebestuur krachtig optreedt om de veilige en prettige leefomgeving in de gemeente te behouden.
Halverwege bestuursperiode: waar staan we nu?
Inmiddels zijn we ruim twee jaar verder en kunnen we met recht zeggen dat Maashorst ertoe doet. Er is in de afgelopen twee jaar veel werk verzet om als nieuwe gemeente goed uit de startblokken te komen. Er zijn twee organisaties samengevoegd tot een nieuw ambtelijk apparaat met een grondig verbouwd gemeentehuis als nieuwe thuisbasis voor velen. Vanaf de eerste dag is met een actiegerichte werkhouding en met groot commitment door eenieder hard gewerkt aan het realiseren van de doelen die we voor ogen hadden met de herindeling en met ons bestuursakkoord. We zijn een nieuwe gemeente met een hoog voorzieningenniveau en met een uitstekende dienstverlening. De midtermreview die we onlangs met uw raad deelden, laat deze start ook in cijfers zien: halverwege de bestuursperiode is bijna 80% van de activiteiten die we in het uitvoeringsprogramma hebben opgenomen, afgerond of verloopt volgens planning. Dat betekent echter niet dat we de tweede helft van deze bestuursperiode rustig ‘uitdrijven’. We willen ons ambitieuze bestuursakkoord 2022 – 2026 bij voorkeur voor 100% realiseren. Ook de komende twee jaar staan er veel activiteiten op het programma om opgepakt en uitgevoerd te worden. Dat vraagt om blijvende focus met de resultaatgerichte houding die u van ons college kent.
De veranderende wereld en beweging richting 2050
Halverwege deze bestuursperiode gaan we dus verder met het uitvoeren van de plannen die we hadden, en willen we ook verder te kijken dan onze eigen bestuursperiode en de richting waarin onze gemeente zich ontwikkelt. De wereld om ons heen verandert snel. Vraagstukken waarmee we als samenleving en als overheden mee te maken krijgen zijn complex en kennen ingewikkelde afhankelijkheden en onzekerheden. De veranderende wereld om ons heen en de complexe opgaven waarmee we te maken hebben, vragen volgens ons college dan ook dat we nu verder vooruit te kijken: waar komen we vandaan en hoe ziet Maashorst er in 2050 uit? Wat voor gemeente willen we zijn? Welke keuzes kunnen we nu al maken om daarop voorbereid te zijn? We zijn als college dus nadrukkelijk bezig met ‘toekomstdenken’.
De ontwikkelingen in onze samenleving en de uitdagingen waar we voor staan, vragen in onze optiek om een andere rol van de overheid. Daarbij willen we een beweging aanjagen die bijdraagt aan een samenleving waarbij samenredzaamheid en het bevorderen van positieve gezondheid centraal staan. We willen ondersteunen dat onze inwoners elkaar helpen, initiatieven nemen en naar elkaar omkijken en waarbij wij als gemeente vooral een faciliterende en stimulerende rol spelen. Deze richting is primair het uitgangspunt is voor keuzes die wij ook de komende twee jaar maken.
- Positieve gezondheid en samenredzaamheid: positieve gezondheid gaat in onze ogen over gezondheid in brede zin. We willen bijdragen aan het vermogen van mensen om met de fysieke, emotionele en sociale uitdagingen in het leven om te gaan. En om zoveel mogelijk eigen regie op het leven te hebben. Maashorst wil inwoners daarom in de toekomst stimuleren minder afhankelijk te zijn van de overheid en meer gebruik te maken van eigen netwerken. Dat is ook nodig omdat met de huidige druk op de arbeidsmarkt het niet lukt om in alle zorgvragen te voorzien. Op deze manier blijft de zorg toegankelijk zodat we als overheid wel een vangnet kunnen bieden voor de meest kwetsbaren in onze samenleving. Om de eigen netwerken te versterken, willen we de sociale cohesie en de organisatiegraad versterken en bouwen aan gemeenschappen. De gemeente wil haar inwoners meer 'loshouden'; zelf laten varen, maar nooit af laten drijven. We zorgen er daarbij voor dat het voorzieningenniveau overeind blijft.
- Nieuwe ontwikkelingen moeten waarde toevoegen: als college streven we ernaar om met elke ontwikkeling Maashorst mooier, schoner en sterker te maken. Op die manier voegen we als gemeente waarde toe aan onze leefomgeving. Ontwikkelingen moeten daarbij in symbiose met de omgeving plaatsvinden ook in relatie tot de grote klimaatopgaven die we op ons af zien komen. We denken hierbij onder andere aan het bevorderen van kringlooplandbouw, verduurzaming van de voedselproductie en onderzoeken hoe natuurbeheer en -herstel tot de verdienmodellen van de toekomst kunnen behoren. Dit zijn bewegingen die kunnen bijdragen aan een vitaal en veerkrachtig landelijk gebied en het nemen van maatregelen die door klimaatverandering en het energievraagstuk noodzakelijk zijn. Wij zien dat die transities niet van de een op de andere dag te realiseren zijn, maar dit college zou deze periode nog wel de eerste beweging willen inzetten. Dit vraagt ook een andere manier van denken en samenwerken met onze omgeving. Dit college wil met een nieuwe manier van samenwerken graag een helpende hand uitsteken naar bedrijven die hun bedrijfsvoering aan willen passen. En willen we ontwikkelingen gericht op verbeteren van de leefkwaliteit in het landelijk gebied ondersteunen.
- Maashorst stelt zich op als stimulerende overheid: ‘werken volgens de bedoeling’ is hier het credo. Maashorst stelt de leefwereld en niet de systeemwereld centraal. We willen initiatieven ondersteunen en als ze bijdragen aan die positieve gezondheid en samenredzaamheid. Dat betekent soms ook dat we als gemeente het initiatief bij anderen laten. Het pakken van de goede rol en elkaar daarbij helpen is belangrijk. Een stimulerende overheid werkt vanuit vertrouwen, niet vanuit controle.
- Maashorst is een innovatieve gemeente: We zien als gemeente uitdagingen in het huidige systeem die met innovaties opgelost kunnen worden. We denken daarbij aan innovatieve woonvormen en agro-natuurwonen. Dit biedt in onze optiek meer kansen dan belemmeringen. We willen hiermee vaker experimenten en anderen stimuleren om op innovatieve wijze oplossingen te bedenken voor onze opgaven. Ook als organisatie willen we een gemeente zijn die in staat is snel in te spelen op nieuwe ontwikkelingen en we blijven leren. We willen als gemeente daarbij meer gebruikmaken van data om inzicht te krijgen en als basis te fungeren voor onze beleidskeuzes.
Deze richting voor de toekomst van Maashorst kiezen wij niet als college alleen. In de aanloop naar de herindeling en het ontstaan van Maashorst is samen met inwoners, ondernemers en andere betrokken met elkaar bepaald wat voor gemeente Maashorst moest worden. Als we kijken naar de toekomst van Maashorst op de lange termijn, dan spelen uw raad en onze stakeholders hier uiteraard ook een grote rol. Want Maashorst maken we samen. Ons college zal daarom op korte termijn een voorstel aan uw raad voorleggen voor een laagdrempelig en integraal proces om hierover met elkaar en met onze inwoners en ondernemers in gesprek te gaan om samen de richting naar 2050 met elkaar in te vullen.
Toekomstbestendige organisatie
We hebben als college de ambitie om de komende jaren als gemeente onze inwoners stimuleren om elkaar te helpen, initiatieven te nemen en naar elkaar om te kijken. Dat vraagt om een andere manier van besturen en van werken als gemeentelijke organisatie. Met meer oog voor samenhang en de mogelijkheid om flexibel in te spelen op veranderingen en uitdagingen in de samenleving. Dat is een andere opstelling en werkwijze die past bij onze ambitie om als overheid meer als ‘partner in plaats van verzorger’ te gaan werken. Die andere werkwijze vraagt ook een organisatie dat die in staat is om mee te bewegen met de ontwikkelingen. Een organisatie die naast het reguliere werk ook aan de slag gaat met de transitie van het landelijk gebied, het bevorderen van de gezonde leefomgeving door een meer integrale aanpak samen met onze partners dan nu het geval is.
Tegelijkertijd hebben we als nieuwe gemeente met circa 60.000 inwoners nu al te maken met een (grotere) context en de positie die daarbij hoort in de regio op regionaal en landelijk niveau. Het is daarom nu nodig om na twee jaar een volgende stap te zetten in de ontwikkeling van onze organisatie en de toekomstbestendigheid van onze organisatie te borgen. Om te zien wat er nodig is om onze organisatie klaar te maken voor de toekomst, hebben we de toekomstbestendigheid van onze ambtelijke organisatie onderzocht en Maashorst vergeleken met andere (nieuwe) gemeenten met circa 60.000 inwoners. Maashorst blijkt dan behoorlijk bescheiden qua omvang van het aantal medewerkers. Op de gehele capaciteit blijkt dat de ambtelijke organisatie van Maashorst beduidend kleiner is dan vergelijkbare gemeenten. Dit beeld sluit ook wel aan bij de signalen die krijgen dat de werkdruk in de ambtelijke organisatie hoog is, zeker ook omdat we daadkrachtig inspelen op actualiteiten als de opvang van Oekraïners en de noodopvang van asielzoekers. Willen we als Maashorst een beweging maken om klaar te zijn voor te toekomst met oog op de genoemde transities en tegelijk ook onze dienstverlening voor onze inwoners op het hoge peil houden, dan is in onze optiek een structurele én incidentele investeringsimpuls in de organisatie onontkoombaar. In de financiële hoofdlijn van deze Kadernota lichten we die keuze verder toe.
Conclusie: nu richting kiezen
Dit college wil de tweede helft van deze bestuursperiode gebruiken om de ambities uit het bestuursakkoord te realiseren én daarnaast ook een beweging inzetten richting 2050 om onze gemeente mooier, schoner, veiliger en sterker te maken. De financiële keuzes die we daarvoor maken in deze kadernota dragen bij aan die richting. Die beweging en het wenkend perspectief richting 2050 bereiken we niet in één bestuursperiode. Dit college wenst deze bestuursperiode samen met uw raad wel de bakens al te verzetten. We houden dus vast aan de afspraken uit ons bestuursakkoord, gaan graag met uw raad in gesprek om samen de richting van Maashorst naar 2050 te bepalen. En ondertussen stellen onszelf bij voorstellen die we aan uw raad voorleggen telkens de vraag hoe deze besluiten voor de lange termijn bijdragen aan de gemeente die we in 2050 willen zijn: een groene en gezonde gemeente waar we zuinig omgaan met de beschikbare ruimt, energie en middelen. Waar samenredzaamheid en het nemen van eigen verantwoordelijkheid en (innovatie) initiatieven van onze inwoners en ondernemers gestimuleerd en ondersteund worden. Om er op die manier samen voor te zorgen dat we Maashorst mooier achterlaten voor onze generatie en de generaties na ons.